اکتشاف نفت بر سایر فرایندهای مهندسی نفت مقدم است. روش های مختلفی برای اکتشاف نفت وجود دارد. در ادامه با چند مورد از روش های اکتشاف نفت آشنا می شوید.

روش های سطحی: ابتدایی ترین کار در اکتشاف مخازن نفت این است که با مطالعه برونزدها (outcrops) و نشانه های سطحی، اطلاعاتی در مورد سازندهای نفت بدست آورد و یا با مطالعه ساختارهای زیرزمینی که آثار آن ها بر روی زمین قابل مشاهده و بررسی است، تا حدودی به وجود تله های نفتی پی برد.

روش های ثقل سنجی و مغناطیسی سنجی: این ۲ روش برای شناسایی مخازن نفتی ای که ساختارهای مشخص و معینی (مثل طاقدیس) در اعماق کم دارند به کار می روند.  البته با روش مغناطیس سنجی تلوریک (telluric) می توان مخازن تا حدی عمیق را نیز شناسایی کرد

مطالعه لرزه نگاری: در روش لرزه نگاری امواج لرزه ای در اثر انفجار به صورت موج های مکانیکی در لایه های درون زمین منتشر  می شوند؛اطلاعاتی که این روش در اختیار قرار میدهد بسیار دقیق است و هر چه ابعاد لرزه نگاری افزوده شود تله های نفتی بیشتری با دقت بالاتری قابل شناسایی هستند.

ژئوشیمی آلی ( Organic geochemistry): در حال حاضر، روشهاي اكتشافات ژئوشيمي آلي، يكي از اصلي ترين روشهاي اكتشافي تا قبل از شروع عمليات حفاري به  حساب مي آيد.

چاه های اکتشافی: هیچ یک از روش های گفته شده نمی تواند به طور قطعی وجود نفت را تأیید کند. در واقع روش های پیشین تنها می توانند  به تشخیص سازند هایی که احتمال وجود نفت یا گاز در آنها می رود کمک کنند. تنها راه حل برای شناسایی مخزن و اثبات وجود سیال در درون آنها، حفر چاه های اکتشافی است.

مکانیک سنگ و آزمایشگاه، زمین شناسی مهندسی، زمین شناسی نفت، مهندسی مخازن 1، ژئوشیمی آلی (نفت) و آزمایشگاه، ژئوفیزیک 1 و آزمایشگاه و زمین شناسی ایران و مناطق همجوار مهمترین دروس تخصصی مهندسی اکتشاف نفت را تشکیل می دهند.