تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل موثربرایجادمطالبات معوق بانکی وارایه راهکارهای پیشگیری ازآن دربانک سپه مدیریت منطقه شرق تهران انجام گردید.دراین راستاباانجام مصاحبه، پرسشنامه و...باکارشناسان اموربانکی فاکتورهای نوع شخصیت متقاضی، نوع فعالیت، وثیقه دریافتی، سابقه اعتباری، معدل موجودی، نرخ سود تسهیلات و نرخ تورم بعنوان متغیرهای مستقل و مطالبات معوق بعنوان متغیر وابسته درنظرگرفته شدند. مبنای روش تحقیق توصیفی ـ پیمایشی بوده وهمچنین یک روش تحقیق کاربردی نیز می‌باشد. حجم نمونه تحقیق فوق بااستفاده ازفرمول کوکران بدست آمد که شامل مدیران منطقه، کارشناسان، روسا و مسئولین اعتباری شعب تعیین گردید.و همچنین برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردیده که درانجام این مهم پرسشنامه اولیه تهیه وپس ازانجام اصلاحات توسط اساتید راهنما و مشاور و کارشناسان امور بانکی به عنوان روایی و تعیین پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرون باخ با ضریب پایایی 85/0 نهایتاً پرسشنامه نهایی تهیه وبین جامعه آماری توزیع گردید. داده¬های جمع‌آوری شده تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS و با کمک آزمونهای کای-مربع وt- student مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. می توانید این تحقیق رشته مدیریت دولتی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
براساس قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب سال 1362 مجلس شورای اسلامی و آیین نامه و دستورالعمل‌های مربوطه فعالیتهای بانکی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
1) خدمات بانکی (banking services)
2) جذب سپرده‌ها و تجهیز منابع پولی (deposit absorption)
3) پرداخت تسهیلات مالی
خدمات بانکی:
ارایه کلیه خدماتی است که به تبع درخواست مشتری توسط شعب بانکها انجام می‌پذیرد و در قبال آن بانک از مشتری دریافت کارمزد می‌نماید که هدف سیستم بانکی نیز در حال حاضر افزایش و ارایه مطلوب این خدمات و به تبع کسب درآمد برای بانکها از طریق کارمزد می‌باشد. (نجفي، 1380، 8)
جذب سپرده‌ها و تجهیز منابع پولی:
عبارت است از کلیه فعالیتها و راهکارهای مختلف در جهت ایجاد انگیزه و رغبت مشتریان در جهت ایجاد سپرده گذاری در سیستم بانکی.
ضرورت انجام تحقيق
کلیه موسسات مالی و بانکها قبل از اعطای تسهیلات با توجه به راهکارهای موجود تلاش می‌کنند تا درجهت اعطای تسهیلات تمامی توان خود را به کار گیرند تا حداقل ریسک را در اعطای تسهیلات یعنی در بازپس‌گیری آن داشته باشند که در جهت این امر پنج رکن مهم که رعایت دقیق آنها موجب وصول به موقع تسهیلات و تحقق اهداف اعطای تسهیلات می‌شوند عبارتند از:
1) بررسی صلاحیت و اعتبار متقاضی. 2) توجیه پذیربودن اعطای تسهیلات
3) نظارت مستمر بر حسن اجرای قرارداد 4) بیمه اموال مورد طرح و وثایق
5) اخذ وثیقه و تضمین
انجام دقیق کلیه رکنهای فوق کاهش مطالبات معوق را برای بانکها در پی خواهد داشت و ایجاد مطالبات معوق نقض و کوتاهی در انجام یکی از ارکان فوق است همچنین هدف موسسات اعتباری به حداکثر رساندن سود و منافع سهامداران و سپرده‌گذاران، نظم دادن به فعالیتهای بخشهای مختلف اقتصادی از طریق هدایت منابع به سمت مصارف مشخص و در مجاری سرمایه‌گذاری می‌باشد. بدیهی است همانگونه که در شرکتهای تولیدی تعداد دفعات گردش کالا (تولید و فروش) و سرعت چرخش آن در جهت کسب سود از اهمیت زیادی برخوردار است در نظام بانکی هم جذب منابع و تعداد دفعات بکارگیری آن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
همچنین آثار نامطلوب افزایش مطالبات سررسید گذشته و معوق و درج آن در صورتهای مالی موجب بی اعتمادی مراجع معتبر مالی و پولی بین المللی نسبت به وضعیت اقتصادی بانک می‌شود، زیرا افزایش مطالبات سررسید گذشته و معوق از یک سو موجب افزایش ذخیره گیری مطالبات مشکوک الوصول و کاهش دارایی‌ها در ترازنامه و از سوی دیگر موجب بالارفتن میزان هزینه‌های مطالبات وضع شده برای هر سال در صورتحساب سود و زیان و کاهش سودآوری بانک می‌گردد و با توجه به اینکه قضاوت عمومی مراجع تخصصی نسبت به عملکرد فعالیتهای موسسات معمولاً بر اساس بررسی صورتهای مالی انجام می‌پذیرد، این موضوع موجب کاهش اعتماد پذیری مراجع ذیربط خواهد گردید، لازم است همه فعالیتهای هدفمند و ضروری، جهت تعیین تکلیف و وصول مطالبات موصوف انجام پذیرد. (جزوات آموزشي بانك سپه -1385).
جامعه آماري وتعیین حجم نمونه
جامعه آماری: عبارتست از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند (حافظ نیا، 1382، 45). جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان بانک سپه مدیریت شعب منطقه شرق تهران به تعداد570نفر می‌باشد.
براي تعيين حجم نمونه آماري تحقيق از فرمول نمونه¬گيري جامعه محدود (کوکران) استفاده گردیده است که تعدادبدست آمده ازفرمول فوق را ازبین روسا، مسئولان اعتباری شعب و همچنین کادراعتباری مدیریت شعب منطقه شرق تهران (شامل: مدیریت ومعاونین شعب منطقه، کارشناسان، ارزیابان، رئیس ومعاون دایره اعتبارات)که به طور مستقیم با مسائل اعتباری درگيرمی باشدتعیین شده است.
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل اول: کلیات تحقیق 2
1-1 مقدمه 3
1-2- بیان مساله 5
1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقيق 5
1-4- مرور ادبیات و سوابق مربوطه 7
1-4-1- پیشینه تحقیق 7
1-5 چهارچوب نظری 9
1-6 اهداف تحقيق 10
1-6-1 هدف آرمانی 10
1-6-2 هدف کلی 10
1-6-3 اهداف ویژه 10
1-7 فرضيههاي تحقیق 10
1-8 سؤالات تحقیق 11
1-9 مدل مفهومی تحقیق 11
1-10 قلمروتحقیق 12
1-11 روش شناسی تحقیق 12
1-12 جامعه آماري وتعیین حجم نمونه 12
1-13 ابزارگردآوري داده‌ها 12
1-14 ابزار تجزيه و تحليل داده‌ها 13
1-15تعريف واژهها و اصطلاحات فني و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی) 13
فصل دوم : ادبيات موضوع و پيشينه تحقيق 17
2-1 پیدایش بانکداری 18
2-2 سابقه بانکداری در ایران 18
2-3 ایجاد بانکهای ایرانی 19
1-3-2 بانک سپه 19
2-4 اهداف نظام بانکی 20
2-5 اصول اعطای تسهیلات اعطایی در بانکداری اسلامی 21
2-6 نظام اعتباری در ایران 21
1-2-6 شرایط پولی و اعتباری قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 22
2-7 مبانی اندیشهای نظام اعتباری فعلی ایران 23
1-2-7 قانون عملیات بانکی بدون ربا 23
2-8 ویژگیهای ساختاری نظام بانکی کشور 24
2-9 نقش دولت در نظام مالی و پولی: 29
2-10 بررسی روند تغییرات سود سپرده‌های بانکی و اثرات ناشی از کنترل نرخهای سود در مقابل شاخص تورم 30
2-11 آسیبشناسی وضعیت تخصیص اعتبارات بانکی به بخشهای مختلف اقتصادی 31
2-12 مشکلات ناشی از نظام بروکراسی و چارچوب قانونی فرایند اعطای اعتبار 33
2-13 تئوری اطلاعات نامتقارن (Asymmetric information theory) 34
1-13-2 مسائل و مشکلات ناشی از عدم تقارن اطلاعات 36
2-13-2 راه حل‌های ممکن برای مشکلات انتخاب نامساعد و خطر اخلاقی 37
2-13-3 راههای تقلیل مخاطرات اخلاقی 38
2-14تورم (inflation) 40
2-14-2 اندازه گیری تورم 41
2-14-3آثار تورم 41
2-14-4 علل تورم 42
2-14-5 انواع تورم بر حسب علل ایجاد آن 42
2-14-6 درمان تورم: 44
2-15 نظارت (supervision) 44
2-15-1 نظارت در تسهیلات اعطایی در بانکداری بدون ربا 45
2-15-2 اهمیت نظارت 45
2-15-3 اهداف نظارت 46
2-15-4 ارکان نظارت 46
2-15-5 انواع نظارت 46
2-15-6 مراحل نظارت 47
2-16 اعتبارسنجی مشتریان 47
2-16-1 رتبهبندی اعتبار (credit rating) 47
2-16-2 فرآیند تصمیم گیری اعطای تسهیلات 48
2-16-3 مزایای شرکتهای سنجش اعتبار 52
2-16-4 کاربرد تکنولوژی‌های نوین برای سنجش اعتبار واعطای تسهیلات 54
2-17 مدیریت ریسک در نظام بانکداری بدون ربا (با تاکید بر ریسک اعتباری) 55
2-17-1 تعریف ریسک 55
2-17-2 مدیریت ریسک 56
2-17-3 مدیریت ریسک در بانکداری اسلامی 57
2-18 آسیبشناسی ثبات مالی و تاثیر آن بر امنیت اقتصادی در ایران با تاکید بر مطالبات معوق بانکها 58
2-19 عملکرد بانکها 60
2-20 آسیبشناسی بروز مطالبات سررسید گذشته و معوق 63
2-21 اختلاف نظرها پیرامون علل بوجود آمدن مطالبات معوق 66
2-21-1 دیگرعوامل تاثیر گذار در کاهش مطالبات معوق 72
2-22 شرایط متقاضیان جهت دریافت تسهیلات در بانک سپه 74
2-22-1 فرایند اعطای تسهیلات در بانک سپه 75
2-22-2 ارکان اعتباری بانک سپه 76
2-23 پیشینه تحقیق 78
2-23-2 تحقیقات خارجی 78
2-23-2 تحقیقات داخلی 82
فصل سوم: روش تحقيق 86
3-1 مقدمه 87
3-2 روش شناسی تحقیق 87
3ـ3 متغیرهای تحقیق 89
3-4 روش گردآوری داده‌های تحقیق 90
3-4-1 نحوه تنظیم پرسشنامه 90
3-4-2 مراحل طراحی پرسشنامه 91
3-4-3 محتوای پرسشنامه 91
3-5 روایی پرسشنامه (اعتبار) 92
3-6 پایایی پرسشنامه (اعتماد) 92
3-7 مقیاس اندازهگیری تحقیق 93
3-8 جامعه آماری تحقیق 94
3-9 تعیین حجم نمونه و روش نمونهگیری 94
فصل چهارم: تجزیه وتحلیل یافته‌های تحقیق 96
4-1- مقدمه 97
4-2- آمارتوصیفی (توصیف پرسشنامه) 97
4-3 آمار استنباطی (آزمون فرضهای تحقیق) 103
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات 112
مقدمه 113
5-1- نتیجه گیری از فرضیات 113
5- 2 نتیجه گیری کلی ازتحقیق 114
5-3 پیشنهادات حاصل از تحقیق 117
5-4 محدودیتهای تحقیق 120
5-5 پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی 120
منابع و مآخذ 121
پیوستها 125
چكيده انگليسي 142
فهرست جداول
جدول 2-1: تسهیلات پرداختی بانکهای دولتی، خصوصی وتخصصی طی سالهای 84 الی 88 60
جدول 2-2: مانده مطالبات سررسيد گذشته معوق و مشكوك الوصول بانکهای دولتی، خصوصی وتخصصی طی سالهای 84الی88 61
جدول 2-3: میزان سود خالص بانکهای دولتی، خصوصی وتخصصی طی سالهای 84 الی 88 62
جدول3-1 ترکیب سئوالات درفرضیات تحقیق 91
جدول3-2 93
جدول 3-2: اطلاعات نیروی انسانی مدیریت شعب منطقه شرق بانک سپه 94
جدول 4-1: توزیع سن پاسخگویان 97
جدول 4-2: توزیع میزان سابقه کارپاسخگویان: 98
جدئل 4-3: توزیع جنسیت پاسخگویان 98
جدول 4-4: توزیع نوع شغل پاسخگویان 98
جدول4-5: توزیع میزان تحصیلات پاسخگویان 98
جدول 4-6: توجه به نوع شخصیت متقاضیان تسهیلات (اعم از حقیقی/حقوقی) تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 99
جدول4-7: نوع فعالیت متقاضیان تسهیلات ( اعم از بازرگانی، تولیدی، خدماتی) تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 99
جدول4-8: وثیقه ملکی و تضمین‌های کافی و سهل الوصول تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 99
جدول 4-9: اخذ ضامنین معتبر توسط شعب تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 100
جدول 4-10:توجه به سوابق اعتباری متقاضیان تسهیلات تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 100
جدول 4-11: فقدان بانک اطلاعاتی جامع در خصوص سابقه اعتباری متقاضیان تسهیلات تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 101
جدول 4-12: توجه به معدل موجودی متقاضیان در اعطای تسهیلات تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 101
جدول 4-13: توجه به میزان گردش و فعالیت حساب جاری متقاضیان تسهیلات نزد سیستم بانکی تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 101
جدول 4-14: نرخ سود تسهیلات تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 102
جدول 4-15: تفاوت بین نرخ سود تسهیلات و نرخ بهره در بازار آزاد تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 102
جدول 4-16: نرخ تورم تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق بانکی نقش دارد؟ 102
جدول 4-17: اختلاف بین نرخ سود تسهیلات و نرخ سود سپرده‌های بانکی تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 103
جدول 4-18: افزایش سطح عمومی قیمتها و کاهش ارزش پول تا چه میزان در ایجاد مطالبات معوق نقش دارد؟ 103
جدول 4-19: تعداد پاسخ‌ها 104
جدول 4-20: آماره آزمون براي فرض اول تحقيق 104
جدول 4-21: تعداد پاسخ‌ها 105
جدول 4-22: آماره آزمون برای فرض دوم تحقیق 106
جدول 4-23 107
جدول4-24 108
جدول4-25 109
جدول4-26 110
جدول4-27 111
جدول 5-1 113