چکیده
در این مقاله قصد داریم تا به بازبینیِ نقش و کاربرد تئوری صف بندی در حوزهی مسائل مدیریت بهداشت و درمان بپردازیم. از این رو در این بازبینی، به ارائه‌ی سیستمی از دسته بندی حوزه‌های بهداشت و درمان که با کمک مدل‌های صف بندی بررسی شده‌اند می‌پردازیم. دسته بندی‌هایی که در این راستا ارائه شده است را توسعه داده‌ایم و یک طبقه بندی جامع از گروه‌های فرعی در این حوزه را تدوین نموده‌ایم. هدف این بوده که اطلاعاتی کافی را پیش روی تحلیل گرانی قرار دهیم که تمایل به استفاده از تئوری صف بندی برای مدل‌سازی فرآیند بهداشت و درمان داشته و همچنین آن را در اختیار افرادی که نیاز به جزئیات مدل‌های مربوطه دارند قرار دهیم.
-1مقدمه
امروزه مدیران حوزهی بهداشت و درمان با امری چالش‌برانگیز برای سازمان‌دهی مؤثر و کارآمدِ فرآیندهای خود روبرو می‌باشند. فشاری که بر دوش این مدیران می‌باشد باعث شده تا تقاضا برای بهداشت و درمان و مخارج مربوطه، به طور یکنواخت افزایش داشته باشد. بهداشت و درمان را می‌توان یک حوزهی عظیمی تلقی نمود که راهکارها و روش‌های مختلفی برای تجزیه و تحلیل آن وجود دارد. یک شخص به چه شکلی می‌تواند به بهترین شکل، خودروهای اورژانسی و کلینیک‌های پزشکی را به شکلی فراهم سازد که بتواند بیشترین پوشش بهداشتی و درمانی را برای یک جمعیت خاص ارائه دهد؟ در صورتی که فاصله‌ی کلی بعضی از مکان‌ها از بیمارستان کمتر از یک مقدار خاص باشد، به چه تعداد ایستگاه مبنا برای ارائه‌ی فوریت‌های پزشکی نیاز می‌باشد؟ فرآیند اشعه درمانی به چه شکلی باید باشد تا بتواند زمان درمان یک بیمار سرطانی را کمینه‌سازی کرد؟ به چه شکلی باید پرستارانی که در مراکز تروما خدمت می‌کنند را زمان‌بندی و بازیابی کرده تا بتوان سطح سرویس کافی را حتی در بدترین سناریوها تدارک دید؟ مسائل بسیاری از این قبیل وجود داشته که باید در حوزهی بهداشت و درمان پاسخ داده شود و از این رو پژوهش عملیاتی می‌تواند راهکارها و تکنیک‌های مختلفی را برای حل این مسائل ارائه دهد. مدل پژوهش عملیاتی، ارائه دهنده‌ی روشی سامان مند برای حل مسئله بوده و اجازه‌ی توصیف فعالیت‌های سیستم موجود را با استفاده از مدل‌سازی ریاضی به ما می‌دهد. یک روش که مبتنی بر مدل‌های ریاضی بوده و به شکلی موفقیت‌آمیز توانسته است مسائل موجود در سیستم‌های بهداشت و درمان را پاسخ دهد، مدل‌های تئوری صف بندی بوده است…