چکیده
اگرچه فرآیند توجه و حافظه فعال در فعالیت های روزمره (مخصوصا جهت یابی) افراد نابینا و افرادی که از این قابلیت برای جبران نابینایی خود استفاده می کنند، از اهمیت مضاعفی برخوردار است، اما مطالعات اندکی در مورد مکانیسم ها و سازو کار های این جمعیت انسانی صورت گرفته است. هدف اصلی مطالعه حاضر ارزیابی توجه گزینشی، توجه پایدار و توجه پراکنده و تغییر توجه و حافظه فعال در افراد نابینا می باشد. در این مطالعه افراد نابینای اولیه (نابینای مادرزاد) ، افراد نابینای ثانویه (افرادی که بعدها نابینا شده اند) و افراد بینای عادی آزمون های عصب روانشناختی را که برای شرایط فقدان بینایی طراحی شده اند، تکمیل کردند. نتایج حاکی از آن است که آزمودنی های نابینای مادرزاد (نابینای اولیه) نسبت به افراد بینا عملکرد بهتری در مورد توجه گزینشی، پایدار و پراکنده و همچنین آزمون های حافظه فعال از خود نشان دادند و آزمودنی های نابینای ثانویه نسبت به افراد بینا در آزمون های مربوط به توجه گزینشی، پایدار و پراکنده عملکرد بهتری داشتند. با این حال هیچ تفاوتی بین گروه نابینا و گروه بینا از نظر آزمون های بازداری توجه و تغییر توجه مشاهده نشد. افزون بر این، هیچ تفاوتی بین افراد نابینای اولیه و افراد نابینای ثانویه در این مجموعه آزمون ها مشاهده نشد. بر اساس این نتایج می توان گفت افراد نابینای اولیه و ثانویه می توانند عدم بینایی خود را به وسیله تقویت ظرفیت توجه و حافظه فعال جبران نمایند.
-1مقدمه
باتوجه به اینکه بینایی یکی از پرکاربرد ترین حواس انسان برای پردازش اطلاعات فضایی است (تینوس-بلانک و گوآنت، 1997)، مسیر یابی افرادی که از نظر بینایی با مشکل مواجه هستند، نیازمند مدیریت حجم وسیعی از اطلاعاتی است که از طریق سایر اندام های حسی و به کمک حرکت دریافت می کنند. افزون بر این با توجه به اینکه مسیریابی یک فعالیت پویا است، محدودیت زمانی مستلزم به روز رسانی منظم اطلاعات پردازش شده است.
از دیر باز بر سر این مسئله که افراد نابینا از طریق بهبود حساسیت بساوایی و شنوایی قادر به بهبود نابینایی خود هستند، بحث و مناقشه وجود دارد. اگرچه برخی نتایج با این نظریه موافق هستند (گوگو و همکاران، 2004؛ ون، وود، روتن و ویلسون، 2010)، شواهدی قوی وجود دارد مبنی بر اینکه نابینایی منجر به بهبود تیزی حواس پایه نمی شود (لیوالد، 2002؛ پاسکال، لئون و تورس، 1993)، بلکه منجر به پردازش بهتر و موثر اطلاعات موجود می شود (گرانت، تایگاراجا، ساتیان، 2000؛هتوال، 2003)…