زمینه‌ها و مولفه‌های اجتماعی و تاریخی اثرگذار در شکل‌گیری گروه داعش در عراق کدامند؟ به لحاظ جامعهشناختی داعش چه ویژگی‌هایی دارد؟ زمینه‌های تاریخی-فکری تاثیرگذار در شکل‌گیری داعش در عراق چیست؟ هدف این پژوهش شناخت زمینه‌ها و مولفه‌های اجتماعی و تاریخی اثرگذار در شکل گیری گروه داعش در عراق می باشد. می توانید این پژوهش رشته علوم اجتماعی و جامعه شناسی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
هدف: تحقیق حاضر با هدف بررسی زمینه‌ها و مولفه‌های تاریخی-سیاسی و اجتماعی تاثیرگذار بر شکل‌گیری گروه داعش در عراق صورت گرفت.
روش: روش پژوهشی تحقیق حاضر، روشی کیفی بود که از روش اسنادی و کیفی استفاده گردید. در بخش اسنادی جامعه آماری آمار مرتبط با داعش، زمینه‌های تاریخی و تحولات سیاسی کشور عراق بود. در بخش کیفی هم جامعه آماری صاحبنظران و متخصصان حوزه عراق بودند که با زمینه‌های ظهور داعش و تاریخچه سلفی‌گری و وهابیت آشنا بودند. روش گردآوری اطلاعات در بخش اسنادی، اسناد، مقالات و کتب مرتبط با داعش و همسو با اهداف تحقیق بود که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با ابزار فیش‌برداری اسناد مورد نظر تحلیل شدند. در بخش کیفی، ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه عمیق بود که با کارشناسان خبره حوزه عراق و گروه تروریستی داعش مصاحبه صورت گرفت. روش نمونه‌گیری به شیوه گلوله‌برفی بود که بعد از 12 مصاحبه اشباع داده‌ها حاصل شد. تحقیق حاضر دارای دو سئوال اصلی و 5 سئوالی فرعی بود. همچنین از نظریات . نظریه بحران توماس اسپریگنز، تضاد طبقاتی مارکس، جنگ های چریکی، موریس دوورژه، محرومیت- ناکامی- پرخاشگری، تد رابرت گر، خودشیفتگی – خشونت، هویت جیمز مارسیا، نظریه خشونت فزاینده استفاده گردید.
یافته‌ها: مقولات اصلی مستخرج از مصاحبه‌ها و بخش اسنادی نشان داد؛ در ویژگی‌های جامعهشناختی، اعضای داعش دارای این ویژگی‌ها بودند: تفکر ضدشیعی- نداشتن رفاه اجتماعی- تحصیل‌کرده بودن برخی از عناصر اروپایی- فقیر و کم‌درآمدبودن عناصر خاورمیانه‌ای- سرخورده- طردشده- ناراضی- حاشیه‌نشین- احساس بی‌هویتی- اتمیزه‌شده- مورد تبعیض قرارگرفته‌شده بودند. مقولات مربوط به نقش محرومیت نسبی در شکل‌گیری داعش نیز یافته‌ها نشان داد؛ احساس محرومیت مادی و ذهنی، حس پس‌افتادگی، حس ناتوانی، ناامیدی، حس سرخوردگی، نبود مشارکت اجتماعی، حس نابرابری از مهم‌ترین عوامل گرایش به این گروه تروریستی بوده است.
نتایج: تحولات سیاسی عراق به همراه تفکرات سلفی‌گری و وجود زمینه‌های نابرابری‌ها در توزیع قدرت، ثروت، درآمد در پیدایش و عضوگیری داعش نقشی اساسی داشت.
مقدمه
برآمدن جریان داعش در منطقه خاورمیانه و تبدیل آن به یکی از قوی‌ترین نیروهای سیاسی و نظامی در منطقه و در سطح جهان نگاه تحلیل‌گران حوزه‌های سیاست و امنیت را در ابعاد ژئوپلوتیک و نظامی را به خود جلب کرده و آنان را به انواع تحلیل‌ها و موضع‌گیری‌ها در خصوص خاستگاه این جریان بنیادگرا و خشونت‌طلب واداشته است بعضی فرضیه‌ها ظهور داعش را به دخالت و نفوذ مستقیم قدرت‌های خارجی و منطقه‌ای در خاورمیانه نسبت داده و از ابعاد تاریخی تفکرات داعش غافل شده یا با خاستگاه‌های اجتماعی و تحولات سیاسی عراق چندان توجهی ننموده و عمدتا داعش را ابزاری در دست نیروهای خارجی برای اعمال قدرت کشورهای خارجی برشمرده‌اند. اما نکته مهم این است که جریان داعش از ابعاد جامعهشناختی شناخته شود و زمینه‌های اجتماعی-اقتصادی محرک ایجاد چنین گروهی و عوامل اصلی پیوستن پیکارجویان به این گروه شناسایی شود و زمینه‌های فکری و ایدئولوژیکی داعش به نحو روشن‌تری مشخص‌تر شود. تحقیق حاضر باتوجه به چنین حساسیت‌هایی صورت گرفت. در فصل اول به بیان مساله تحقیق و ضرورت تحقیق در ابعاد اجتماعی-سیاسی پیدایش داعش و توجه دقیق به ویژگی‌های جامعهشناختی این گروه پرداخته شده و در عناوین بعدی اهداف و سئوالات اصلی و فرعی تحقیق آمده است. مروری مختصر بر روش تحقیق پژوهش حاضر و قلمرو تحقیق نیز از عناوین بعدی این فصل بوده و در نهایت با تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی فصل پایان می‌پذیرد. جهت‌گیری اصلی تحقیق در فصول اول بر کلیات تحقیق و بیان اهداف متمرکز است در فصل دوم، ادبیات نظری، بررسی ریشه‌های تاریخی تفکرات مرتبط با ایدئولوژی داعش و پیشینه‌های تحقیق است. در فصل سوم روش پژوهش و جامعه آماری و نحوه تجزیه و تحلیل داده‌ها آمده است. در فصل چهارم، تجزیه و تحلیل داده‌ها و توصیف آنها صورت گرفته است و در فصل 5 نیز نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات آمده است.
ضرورت تحقیق
از جمله دلایلی که ضرورت برررسی و مطالعه موضوع این پژوهش را نمایان تر می سازد، مسئله تروریسم است. زیرا در عرصه نظری تروریسم موضوع دانش سیاسی است زیرا با قدرت ارتباط دارد و در عرصه بین المللی نیز به دلیل وارد شدن در معادلات و بازی قدرت بسیار اهمیت دارد. در عراق نیز تروریسم ابزاری برای کسب قدرت یا اعمال نفوذ است. از طرفی کشور عراق در حال حاضر کانون حملات تروریستی جهان عرب است. به نظر می رسد جهان نیازمند جستاری در بازشناسی تروریسم پس از فعالیت گروه هایی نظیر داعش است و این ضرورت بیش از پیش نیاز به تسریع در این بازشناسی دارد. بنابراین توجه به تروریست و ریشه های آن در عراق در بررسی موضوع این پژوهش ضروری است.
گروهک تروریستی داعش با ادعای برپایی حکومت اسلامی در عراق دست به اقدامات وحشی گرایانه و به دور از ارزش های انسانی زده است که خون بار بودن این اقدامات و تلفات جانی و مالی شیعیان از حملات آنها در کشورهای مسلمان و عرب بخصوص عراق به حدی است که ضروری است عوامل شکل گیری این گروهک تروریستی با دقت بیشتری مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. علاوه بر این تداوم ناامنی ها در عراق با توجه به همسایگی کشور ایران و همچنین قرابت های قومی و مذهبی با عراق، پیامدهای امنیتی بسیاری را برای ایران به دنبال خواهد داشت. بنابراین بررسی چگونگی شکل گیری گروه داعش در عراق و شناخت راه های مقابله با اقدامات آن، بسیار ضروری و نیازمند مطالعه ای عمیق و موشکافانه در این خصوص می باشد.
تحقیق حاضر با هدف بررسی زمینه‌ها و مولفه‌های تاریخی-سیاسی و اجتماعی تاثیرگذار بر شکل‌گیری گروه داعش در عراق صورت گرفت. می توانید این پژوهش رشته علوم اجتماعی و جامعه شناسی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
فهرست مطالب
فصل اول کلیات تحقیق 3
1-1. مقدمه 4
1-2. بیان مسئله 5
1-3. اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن 8
1-4. ضرورت تحقیق 10
1-5. اهداف تحقیق 11
1-5-1. هدف اصلی 11
1-5-2. اهداف فرعی 11
1-6- سوالات تحقیق 12
1-6-1. سؤال اصلی تحقیق 12
1-6-2. سئوالات فرعی تحقیق 12
1-7. روش تحقیق 12
1-8. قلمرو تحقیق 13
1-8-1. قلمرو موضوعی 13
1-8-2. قلمرو مکانی 13
1-8-3. قلمرو زمانی 13
1-9. تعاریف اصطلاحات تحقیق 14
1-9-1. داعش 14
1-9-2. زمینه اجتماعی 14
1-9-3. زمینه تاریخی 14
1-9-4. ساختار توزیع قدرت 14
1-9-5. تحولات سیاسی 15
1-9-6. محرومیت نسبی 15
فصل دوم ادبیات نظری و پیشینه تحقیق 16
2-1. مقدمه 17
2-2. پیشینه تجربی تحقیق 17
2-2-1. مطالعات داخلی 17
2-2-1. مطالعات خارجی 33
2-3. مبانی نظری تحقیق 40
2-3-1. مبانی نظری مرتبط با بسترهای تاریخی تاثیرگذار بر پیدایش داعش 40
2-3-1-2. سلفی گری 41
2-3-1-2-1. سلفی سیاسی 42
2-3-1-2-2. سلفی سنتی 44
2-3-1-2-3. سلفی جهادی 45
2-3-1-2-4. سلفی تکفیری 46
2-3-1-2-5. خوارج به مثابه گروهی سلفی 47
2-3-2. مبانی جامعهشناختی مرتبط با ابعاد مختلف تروریسم و گروه‌های بنیادگرا 50
2-3-2-1. نظریه های جنبش های اجتماعی 51
2-3-2-1-1. نظریههای رفتار جمعی 52
2-3-2-1-2. نظریه کنش جمعی و بسیج منابع چارلز تیلی 55
2-3-2-1-3. نظریه فرآیند سیاسی 60
2-3-2-1-4. نظریه جنبش های جدید اجتماعی 61
2-3-2-2. نظریه بحران توماس اسپریگنز 65
2-3-2-3. نظریه تضاد طبقاتی مارکس 66
2-3-2-4. نظریه جنگ های چریکی 67
2-3-2-5. نظریه موریس دوورژه 67
2-3-3-1. نظریه محرومیت- ناکامی- پرخاشگری 69
2-3-3-2. نظریه تد رابرت گر 70
2-3-3-3. نظریه خودشیفتگی – خشونت 74
2-3-3-4. نظریه هویت جیمز مارسیا 74
2-2-2-3-4. نظریه خشونت فزاینده 75
2-4. شناخت کشور عراق 78
2-4-1. وضعیت جغرافیایی و جمعیت شناختی عراق 78
2-4-2. وضعیت اقتصادی عراق 81
2-4-2-1. نفت عراق 82
2-4-2-2. کشاورزی عراق 83
2-4-3. پیشینه تاریخی و سیاسی عراق 84
2-4-3-2. عراق در دوره اسلامی 85
2-4-4. ویژگی های قومی و مذهبی مردم عراق 86
2-4-5. جنگ ها و مهم ترین حملات نظامی عراق پس از روی کار آمدن حزب بعث 88
2-4-5-1. حمله عراق به ایران 89
2-4-5-2. حمله عراق به کویت و حمله آمریکا به عراق به دنبال آن 91
2-3-5-3. حمله آمریکا به عراق و اشغال آن 94
2-4. تاریخچه شکل گیری داعش 96
2-5. چارچوب نظری تحقیق 98
2-5-1. مدل مفهومی تحقیق 102
فصل سوم روش‌شناسی تحقیق 107
3-1. مقدمه 108
3-2. روش تحقیق 108
3-2-1. روش کیفی 108
3-2-2. روش اسنادی 110
3-3. جامعه آماری و حجم نمونه 111
3-4. ابزار گردآوری داده‌ها 112
3-5. روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها 113
3-6. اعتبار و پايايي ابزار گردآوري اطلاعات 114
3-6-1. اعتبار (روايي) مصاحبه 115
3-7. سؤالات پرسشنامه 117
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده‌ها 119
4-1. مقدمه 120
4-2. پاسخ به سئوالات تحقیق 122
فصل 5 نتیجه گیری و پیشنهادات 182
5-1. مقدمه 183
5-2. نتیجه‌گیری منطبق بر یافته‌های تحقیق 185
5-3. پیشنهادات تحقیق منطبق بر یافته‌های تحقیق 201
5-4. پیشنهادات برای پژوهش های آتی 202
5-5. محدودیتهای تحقیق 203
منابع 204
فهرست جداول
جدول 2-1-خلاصه پژوهش های انجام گرفته پیرامون موضوع در داخل کشور 26
جدول 2-2- خلاصه پژوهش های انجام گرفته پیرامون موضوع در خارج کشور 37
جدول 2-3-خلاصه مبانی نظری مرتبط با موضوع 77
جدول 2-4. جدول مدل مفهومی تحقیق 103
جدول 3-1. خلاصه روش تحقیق 118
جدول 1-4. کد و سمت مصاحبه‌شوندگان 121
جدول 4-1. گزاره، کدگذاری باز و کد گزاره مربوط به مصاحبه‌شونده در ویژگی‌های جامعهشناختی اعضای داعش 123
جدول 4-3. مفاهیم و زیرمقوله‌های طبقه‌بندی‌شده به همراه کدها 126
جدول 4-3. مفاهیم و زیرمقوله‌های و مقولات استخراجی 130
جدول 4-5. گزاره، کدگذاری باز و کد گزاره مربوط به مصاحبه‌شونده در نقش محرومست نسبی در شکل‌گیری داعش در عراق 133
جدول 4-6. مفاهیم و زیرمقوله‌های طبقه‌بندی‌شده به همراه کدها 136
جدول 4-7. مفاهیم و زیرمقوله‌های و مقولات استخراجی 140
جدول 4-8. گزاره، کدگذاری باز و کد گزاره مربوط به زمینه‌های تاریخی تاثیرگذار شکل‌گیری داعش در عراق 142
جدول 4-9. مفاهیم و زیرمقوله‌های طبقه‌بندی‌شده به همراه کدها 147
جدول 4-9. مفاهیم و زیرمقوله‌های و مقولات استخراجی 153
جدول 4-10. گزاره، کدگذاری باز و کد گزاره مربوط به تحولات سیاسی تاثیرگذار شکل‌گیری داعش در عراق 156
جدول 4-11. مفاهیم و زیرمقوله‌های طبقه‌بندی‌شده به همراه کدها 161
جدول 4-12. مفاهیم و زیرمقوله‌های و مقولات استخراجی 167
جدول 4-13. گزاره، کدگذاری باز و کد گزاره مربوط به مصاحبه‌شونده در سئوال مربوط به ساختار توزیع قدرت 170
جدول 4-14. مفاهیم و زیرمقوله‌های طبقه‌بندی‌شده به همراه کدها 175
جدول 4-14. مفاهیم و زیرمقوله‌های و مقولات استخراجی 178