پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی برای دانش‌آموزان دوره متوسطه مدارس شهر تهران انجام شد. سواد رسانه اى را مى توان تقويت تجارب رسانه اى دانست یعنی " توانايى دسترسى، تحليل، ارزيابى و برقرارى ارتباط با پيام هاى رسانه اى در اشكال مختلف" ، همچنین رویکرد انتقادی در این پژوهش به معنی حصول به قدرت نقد در دسترسى، تحليل، ارزيابى و برقرارى ارتباط با پيام هاى رسانه اى است که می تواند به مثابه یک روش جهان بینی و تحقیق در سواد رسانه اى سلامت باشد. روش پژوهش، آمیخته (کمّی و کیفی) بود که؛ روش تحقیق کیفی در اینجا با استفاده از روش گرندد تئوری انجام شده و روش تحقیق کمّی، روش توصیفی از نوع پیمایشی بوده است و از منظر هدف؛ این پژوهش، یک پژوهش کاربردی بود. داده‌ها در بخش کیفی پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی از طریق پرسشنامه سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی گردآوری شد. برای تحلیل داده های کیفی از روش کدگذاری از طریق نرم افزار MAXQDA2018 استفاده شد و برای تحلیل داده های کمّی از روش‌های توصیفی و استنباطی استفاده شد بدین گونه که، ابتدا در سطح توصيفي، با استفاده از شاخص هاي آمار توصيفي مانند جداول و نمودارهاي توزيع فراواني، ويژگي هاي نمونه مورد نظر در مدارس متوسطه شهر تهران مورد بررسي قرار گرفت و در بخش آمار استنباطي از آزمون هاي آماري تحليل عاملي اکتشافی و تاییدی و الگو يابي معادلات ساختاري براي اعتباريابي و برازش الگو و همچنين آزمون t زوجی براي بررسي شکاف بین وضعيت موجود و مطلوب از طریق نرم افزارهای SPSS25 و PLS استفاده شد. مشارکت‌کنندگان این پژوهش، در بخش کیفی 15 نفر از صاحب نظران و خبرگان در دسترس در حوزه سواد رسانه ای و سواد سلامت که به صورت نمونه گیری هدفمند از نوع گلوله برفی انتخاب شدند و در بخش کمی 385 نفر از دانش آموزان دوره اول و دوم متوسطه در شهر تهران بودند که به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. براساس یافته های بدست آمده، ابعاد سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در مدارس متوسطه شامل 6 بعد؛ سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی (پدیده محوری)، شرایط علّی، شرایط زمینه ای، راهبردها، عوامل مداخله گر، پیامدها و نتایج و 14 مولفه و 32 زیرمولفه بود. تحلیل و کشف ساختار عاملی برای پرسشنامه محقق ساخته حاکی از وجود 6 عامل بود. تحلیل های بعدی (بعد از کشف و تایید ساختار پرسشنامه) در خصوص صحت و دقت ابزار تحقیق (به عبارتی محاسبه پایایی و روایی ابزار) نشان داد که میزان پایایی بر اساس آلفای کرونباخ برای پرسشنامه محقق ساخته برای هر 6 بعد و مولفه های این ابعاد بالای 7/0 بود. یافته های مربوط به پایایی ترکیبی نیز نتایج مشابهی با مقادیر آلفای کرونباخ برای پرسشنامه و سازه های زیربنایی آنها به دست آورد. همچنین ابعاد و مولفه ها دارای روایی مناسب بوده است. در مرحله بعد در ارائه الگو نشان داده شد که همه بارهاي عاملي بالاي 4/0 هستند که نشان دهنده ارتباط مناسب هر گويه يا مولفه با مولفه زير يا بعد زيربنايي خودش بود. به منظور اعتباریابی الگوی سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در مدارس متوسطه به بررسی شاخص های نیکویی برازش الگو پرداخته شد که نشان از اعتبار مناسب الگو داد. همچنین مدل از نظر درجه تناسب که مورد بررسی خبرگان قرار گرفت دارای درجه تناسب مناسبی بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که لزوم توجه یکپارچه و سیستمی به همه ابعاد سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در مدارس متوسطه شهر تهران الزامی بوده و باعث توسعه متوازن، هماهنگ، یکپارچه و اثربخش سلامت رسانه ای در مدارس مذکور است تا بتوان شاهد ارتقاء، شکوفایی و بلوغ مدارس متوسطه در حوزه سواد سلامت رسانه ای باشد. می توانید این رساله دکتری مدیریت رسانه را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
ارتباط تنگاتنگ رسانه با سلامت آدمى غير قابل انكار است .رسانه ها همان گونه كه قادراند فشار روانى شديدى بر انسان وارد كنند، از اين توانمندى برخوردارند كه وى را از استرس ها رها سازد و به آرامش برساند . تاثير گذارى محصولاتی که رسانه ها عرضه مى كنند بر هيچ كس پوشيده نيست .اما هدف نهايى توسعه سواد رسانه اى سلامت ايجاد تغيير رفتار در مردم است. سواد رسانه اى بر پايه مفاهيمى قرار دارد كه عبارتند از: 1- رسانه ها واقعيت را بازسازى مى كنند. 2- رسانه ها سازه اى هستند. رسانه ها به بازنمايى پيچيده اى از حقايق بيرونى مى پردازند، به گونه اى كه تشخيص مرز ميان واقعيت و مجاز غير ممكن و دشوار است. 3- مخاطبان مفهوم مورد نظر خودشان را از رسانه ها مى گيرند. معانى در ذهن انسانهاست. 4- محصولات رسانه اى اهداف تجارى دارند. 5- رسانه ها پيام هاى ايدئولوژيكى و ارزشى را در بردارند. توليدات رسانه اى تا اندازه زيادى تبليغاتى هستند زيرا ارزش هاى ساختگى و روشهاى زندگى مصرفى را نشان مى دهند و ترويج مى كنند. 6- رسانه ها بار سياسى و اجتماعى دارند.
ضرورت آموزش انتقادی رسانه ای نسل جدید را که غرق در رسانه است برساخت هویتی قدرتمند خواهد بخشید و از آنان شهروندانی مسیولیت پذیر، آگاه، آشنا به مهارت های رسانه ای و هشیاری لازم اجتماعی در تحقق هویتی کارآمد پدید خواهد آورد.
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل اول: کلیات پژوهش 3
1-1- مقدمه 4
1-2-بیان مساله 5
1-3-ضرورت و اهمیت مسئله 12
1-4-اهداف پژوهش 16
1-5-سوالات پژوهش 17
1-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش 19
فصل دوم: ادبیات نظری پژوهش 22
2-1-مقدمه 23
2-2-مفاهیم پژوهش 24
2-2-1- سواد رسانه اى 24
2-2-2- مفاهیم سواد رسانه اى 25
2-2-3- الگوى آموزش سواد رسانه اى 26
2-2-4- رویکرد انتقادی 26
2-2-5- سواد انتقادی رسانه ای یا به اصطلاح رویکرد انتقادی به محتوی رسانه ای 26
2-2-6- سواد انتقادی سلامت 27
2-3- نظریات 28
2-3-1- سواد رسانه ای 28
2-3-2- ویژگی های سواد رسانه ای 38
2-3-3- تاثیرات و نقش سواد رسانه ای 40
2-3-4- اصول پنج گانة نظریه سواد رسانه ای انتقادی 52
2-3-5- اهداف و نقش سواد رسانه ای 56
2-3-6- پژوهش ها در زمینه سواد رسانه ای و تاثیر آن روی مهارت های انتقادی 59
2-3- سواد سلامت رسانه ای 80
2-4- پیشینه پژوهش 91
2-4-1- پیشینه پژوهش داخلی 91
2-4-2- پیشینه پژوهش خارجی 94
2-5- مدل مفهومی اولیه پژوهش 97
فصل سوم: روش شناسی پژوهش 98
3-1- مقدمه 99
3-2- روش پژوهش 99
3-3- جامعه آماری 102
3-4- حجم نمونه و روش نمونه گیری 103
3-5- روش و ابزار گرد آوری داده ها 104
3-6- روایی و پایایی ابزار گردآوری اطلاعات 108
3-7- روش تجزیه وتحلیل داده ها 115
3-8- مراحل اجرایی پژوهش 116
3-9- ملاحظات اخلاقی 118
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش 119
4-1- مقدمه 120
4-2-تحليل دادههای کيفي 120
4-2-1- سؤال اول پژوهش 121
4-3- تحليل داده هاي بخش کمّي 128
4-3-1- ويژگي هاي جمعيت شناختي نمونه کمّي 129
4-3-2- سوال دوم پژوهش 130
4-3-3- سوال سوم پژوهش 139
4-3-4- سوال چهارم پژوهش 141
5-3-4- سؤال پنجم تحقيق 144
6-3-4- سؤال ششم پژوهش 148
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 150
5-1- جمع بندی 151
5-2- خلاصه یافته ها 154
5-3- بحث و نتیجه گیری 162
5-4- پیشنهادهای پژوهش 166
5-5- پیشنهاد برای مطالعات آتی 167
5-6- محدودیت های پژوهش 167
منابع و مآخذ 168
الف) منابع فارسی 169
ب) منابع لاتین 171
پیوست 176
Abstract 185
فهرست نمودارها و اشکال
شکل 2-1: الگوی مفهومی اولیه پژوهش 98
شکل 3-1: مراحل اجرایی پژوهش 117
شکل (4-1) مؤلفه‌های الگو سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 121
شکل (4-2) مؤلفه‌های الگو شرایط علّی 122
شکل (4-3) مؤلفه‌های الگو شرایط زمینه‌ای 123
شکل (4-4) مؤلفه‌های الگو راهبردها 124
شکل (4-5) مؤلفه‌های الگو عوامل مداخله‌گر 125
شکل (4-6) مؤلفه‌های مربوط به پیامدها و نتایج 126
شکل (4-7) نمودار سنگریزه (برش) برای تعیین تعداد عوامل معنی دار استخراج شده 140
شکل(4-8) بارهای عاملی و ضرایب مسیر الگو سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در مدارس متوسطه 140
شکل 5-1: الگوی سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در مدارس متوسطه 161
شکل 5-2: الگو نهایی پیشنهادی سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی برای دانش آموزان مدارس متوسطه شهر تهران 164
فهرست جداول
جدول 2-1: تعریف یونسکو ازسواد رسانه ای 64
جدول 2-2: توانایی های ضروری سواد رسانه ای 64
جدول2-3: شیوه های آموزشی در آموزش سواد رسانه ای 65
جدول 2-4: مفاهیم کلیدی سواد رسانه ای انتقادی 75
جدول 3-1: تعداد ابعاد و مؤلفه‌های پرسشنامه تحقیق بعد از انجام تحلیل عاملی اکتشافی 106
جدول 3-2: ضریب آلفای کرونباخ مؤلفه‌های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 109
جدول 3-3: مقدار پایایی ترکیبی مؤلفه‌های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 111
جدول 3-4: ميزان ضريب روايي همگرا مؤلفه‌های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 113
جدول 3-5: ميزان ضريب روايي واگرا مؤلفه‌های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 115
جدول 4-1: ویژگی های جمعیت شناختی خبرگان بر اساس جنسیت 120
جدول 4-2: ابعاد و مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌های استخراجی 127
جدول4-3: وضعيت نمونه بر حسب جنسيت 129
جدول4-4: وضعيت نمونه بر حسب سن 129
جدول4-5: وضعيت نمونه بر حسب رشته تحصیلی 130
جدول 4-6: آزمون بارتلت و KMO برای سوالات مربوط به سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 131
جدول 4-7: درصد واریانس تبیین شده برای عوامل استخراج شده 131
جدول4-8: ماتریس بارهای عاملی چرخش یافته 133
جدول 4-9: بارهاي عاملي الگو سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 140
جدول 4-10: مقدارآماره t، و R^2 142
جدول4-11: معيار اندازه اثر (f^2) 143
جدول 4-12: معيار Q^2 143
جدول 4-13: آزمون t زوجی برای بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب برای پدیده محوری و مولفه های آن 145
جدول 4-14: آزمون t زوجی برای بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب برای شرایط علّی و مولفه های آن 145
جدول 4-15: آزمون t زوجی برای بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب برای شرایط زمینه ای و مولفه های آن. 146
جدول 4-16: آزمون t زوجی برای بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب برای بعد راهبردها و مولفه های آن 146
جدول 4-17: آزمون t زوجی برای بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب برای بعد عوامل مداخله گر و مولفه های آن 147
جدول 4-18: آزمون t زوجی برای بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب برای بعد پیامدها و نتایج و مولفه های آن 147
جدول(4-19): شاخص های توصیفی معیارهای تناسب الگو سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 148
جدول 4-20: نتایج آزمون t تک نمونه ای برای معیارهای تناسب الگو سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی 149
جدول 5-1: ابعاد و مؤلفه های سواد سلامت رسانه ای با رویکرد انتقادی در مدارس دوره متوسطه و مولفه ها و منابع استخراجی 155