هدف اصلی این پژوهش، بررسی رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با فرسودگی زناشویی در زنان کارمند شهرستان اسلام آبادغرب بود.پژوهش حاضر توصیفی از نوع مطالعات همبستگی میباشد. جامعه آماری را کلیه زنان کارمند شهرستان اسلام آبادغرب تشکیل دادند. حجم نمونه پژوهش 144 کارمند زن بود که از بین اداره های این شهرستان به صورت خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای به کار گرفته شده شامل، مقیاس فرسودگی زناشویی پاینز و نانز، مقیاس پنج عاملی جدید شخصیت و فرم تجدیدنظر شده آن از مک کری و کاستا، مقیاس راهبردهای مقابله با تنیدگی اندلر و پارکر بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان صورت گرفت. نتایج نهایی پژوهش حاکی از آن بود که موافق بودن (عامل چهارم ویژگی های شخصیتی) می تواند فرسودگی زناشویی را پیش بینی کند، اما سائر عامل ها پیش بینی کننده فرسودگی زناشویی نیستند. همچنین نتایج نشان داد که از بین سبک های مقابله ای سبک هیجان مدار و سبک اجتنابی می توانند فرسودگی زناشویی را پیش بینی کنند. بنابراین یافته های به دست آمده نشان داد که گشودگی، موافق بودن، سبک هیجان مدار، وسبک اجتنابی توان پیش بینی فرسودگی زناشویی را دارند. می توانید این تحقیق روانشناسی بالینی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
ازدواج، اولین ومهمترین مرحله در چرخه زندگی خانوادگی است که در آن انتخاب همسر صورت می گیرد و موفقیت در دیگر مراحل زندگی به موفقیت در این مرحله بستگی دارد(نیتزل و هاریس ،2008). ازدواج مهم ترین رویداد زندگی فرد است و مهمترین مرحله چرخه ی زندگی خانوادگی محسوب می شود(سیاتیری،1384). بدین منظور، وجود مجموعه ای از آگاهی ها و اطلاعات در جهت ارتقای کیفیت ازدواج الزامی می باشد (رفاهی،1387). ویژگی های شخصیتی عامل مهمی است که در کیفیت زندگی فرد تأثیر گذار است. شناخت شخصیت می تواند به انسان کمک کند تا خود و دیگران را بهتر بشناسد، از طریق شخصیت می توانیم پی ببریم که آدمی در یک موقعیت خاص چه رفتاری از خود نشان می دهد وترجیحات وی چیست؟ (شولتز و شولتز،13799). عامل دیگری که در کیفیت زناشویی می تواند مهم باشد سبک های مقابله ای است. توجه روز افزون به نقش فرسودگی در زندگی روزمره و اثر آن در ارتباط با ابعاد مختلف شخصیت و شیوه هایی که افراد در مقابله با این تنیدگی به کار می برند زمینه ساز انجام تحقیقات متعدد شده است. شواهد بدست آمده حاکی از آن است که شخصیت با هر دو عامل فرسودگی و سبک مقابله مرتبط است. لذا با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق نیزسعی شده که رابطه میان پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با فرسودگی زناشویی مورد مطالعه قرار گیرد.
بیان مساله
این واحد اجتماعی عدالت انسانی و کانون صمیمانه¬ترین روابط و تعاملات بین¬فردی است(حسینی، 1382). ازدواج نخستین پیمان عاطفی و قانونی زندگی به شمار می¬رود و همسر گزینی و پیمان زناشویی، هر دو نشانه بالندگی و پیشرفت شخصی هستند(برنشتاین و برنشتایین ، ترجمه پورعابدی و منشی، 1380). در دوران معاصر وقوع وقایعی چون انقلاب¬ها، صنعتی شدن جوامع، جنبش فمینیستی، فراگیر شدن رسانه¬ها، خانواده را دستخوش تغییراتی کرده است. در نتیجه قوی¬ترین پیوندهای انسانی در خانواده در معرض تهدید جدی قرار گرفته و آشفتگی در روابط رخ داده است. آثار این آشفتگی ها درخانوده در قالب مشکلات فردی وخانوادگی بروز می کند که یکی از آنها فرسودگی زناشویی است.
فرسودگی زناشویی، کاهش تدریجی دلبستگی عاطفی به همسر است که با احساس بیگانگی، بی علاقگی و بی تفاوتی زوجین به یکدیگر و جایگزینی عواطف منفی به جای عواطف مثبت به همراه است. در یک ازدواج سرخورده یکی یا هردو زوج ضمن تجربه احساس گسستگی از همسر و کاهش علایق و ارتباطات متقابل، نگرانی های قابل توجهی در خصوص تخریب فزاینده رابطه و پیشروی به سمت جدایی و طلاق دارند (کایزر ، 1996). فرسودگی از پا در افتادن جسمی، عاطفی و روانی است که از عدم تناسب بین توقعات ناشی می شود. فرسودگی یک روند تدریجی است و به ندرت به طور ناگهانی بروز می کند. در واقع صمیمیت و عشق به تدریج رنگ می بازد و به همراه آن احساس خستگی عمومی عارض می شود. در شدیدترین نوع آن، این فرسودگی باعث فروپاشی رابطه می شود. فرسودگی طبق تعریف، از پا افتادگی جسمی، عاطفی و روانی است که ناشی از عدم تناسب مزمن بین انتظارات و واقعیت است (پاینز ،1996؛ ترجمه گوهری راد و افشار، 1383).
از دیگر موضوعات مورد بررسی در این پژوهش راهبردهای مقابله¬ای است. در دنیای امروز تنیدگی به عنوان یکی از آفات نیروی انسانی شناخته شده است و اثرات مخرب آن بر زندگی فردی و اجتماعی افراد، به ویژه کارکنان یک سازمان کاملاً مشهود است. افراد سازمان در موقعیت های تنیدگی زا از شیوه¬های مقابله¬ای متفاوتی استفاده می¬کنند (هارن و میشل ، 2003). مفهوم مقابله از دهه¬های گذشته به طور رسمی در حوزه روان شناسی مطرح شده است و طی سال¬های اخیر مطالعات زیادی در خصوص فرآیند مقابله و انواع سبک-های مقابله¬ای انجام شده است. پژوهش¬های اخیر نشان داده¬اند که نوع راهبرد مقابله¬ای فرد نه تنها سلامت روانی، بلکه بهزیستی جسمانی وی را نیز تحت تأثیر قرار می¬دهد.
ویژگی¬های شخصیتی و راهبردهای مقابله¬ای در کنار متغیرهای بسیاری از جمله فرسودگی شغلی، سلامت روان، رضایت زناشویی، سازگاری زناشویی و... مورد سنجش قرار گرفته است. حال باتوجه به نقش این دو متغیر در موارد مشابه همچون سازگاری و رضایت زناشویی و خلاء سنجش آن با فرسودگی زناشویی، انجام چنین پژوهشی در خور توجه است. از این رو در این پژوهش، در پی پاسخ به این سؤال هستیم که آیا ویژگی¬های شخصیتی و سبک¬های مقابله¬ای می¬توانند فرسودگی زناشویی را پیش¬بینی کنند؟
هدف اصلی این پژوهش آن است که: باتوجه به ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای افراد، به پیش بینی فرسودگی زناشویی زنان شاغل شهرستان اسلام آبادغرب اهتمام نماید.
اهمیت و ضرورت انجام تحقيق
یکی از مسائلی که خانواده ها با آن مواجه هستند فرسودگی زناشویی است. از آنجایی که برای حل هر مشکلی ابتدا باید عواملی که در آن مسئله دخیل است شناسایی شود بنابراین توجه به عوامل مؤثر بر فرسودگی زناشویی می¬تواند مسئله¬ای مهم برای مطالعات محسوب شود. توانایی درک و شناخت احساسات در روابط بین¬فردی مقوله¬ای بسیار مهم در پرداخت مسائل مربوط به روابط بین¬فردی بخصوص روابط زناشویی است و این توانایی شناخت، مهارتی اساسی است که برای ترمیم و روابط بین ¬فردی ضرورتی بسیار مهم و انکار ناپذیر است، ایجاد مهارت¬های شناخت هیجانی در روابط بخصوص در درون سازمان پیچیده¬ای بنام خانواده و تأثیر آن برنوع مقابله با تعارضات زناشویی موضوعی است مهم و حائز اهمیت است.
چون تداوم خانواده از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است وچون فرسودگی زناشویی عاملی تهدید کننده است، و از طرفی نقش عامل های شخصیتی و سبک های مقابله ای در جامعه هدف مورد مطالعه قرار نگرفته، مشخص شدن رابطه این متغییرهای پیش بین با متغییر ملاک برای کمک به تداوم زندگی زناشویی از اهمیت خاصی برخوردار است.
مطالعه زوجین در حال طلاق نشان داد که شکست در رسیدن به راه حلی برای زندگی مشترک به طور معنی داری با کارکرد خانوادگی هرج و مرج گونه وبی قید رابطه دارد. و همچنین تحقیقات مختلف نقش کارکرد خانواده را درسلامت جسمی و روانی اعضای خانواده مطرح کرده اند(میلر،2000؛ کیت نر،1991).
فهرست مطالب
چکیده......................................................................................................................................................1
فصل اول: کلیات تحقیق
مقدمه.......................................................................................................................................................3
-1-1 بیان مسئله... ..................................................................................................................................4
-2-1 اهمیت و ضرورت..........................................................................................................................7
1-3- اهداف پژوهش.............................................................................................................................8
1-4- فرضیه های پژوهش.......................................................................................................................9
فصل دوم: مروري بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق
مقدمه.....................................................................................................................................................12
2-1- دلزدگی و دلزدگی زناشوئی.........................................................................................................12
2-2- تعریف دلزدگی............................................................................................................................12
2-3- چگونگی پدیدآیی و تحول دلزدگی..............................................................................................14
2-4- علائم دلزدگی..............................................................................................................................15
2-5- دلزدگی زناشویی.........................................................................................................................18
2-5-1- تعریف دلزدگی زناشوئی..........................................................................................................18
2-5-2 مبانی نظری دلزدگی...................................................................................................................19
2-5-3- دلزدگی زناشوئی از دیدگاه اصالت وجودی و روان تحلیل گری..............................................19
2-5-4- سایر دیدگاه ها دلزدگی...........................................................................................................21
2-6- متغیرهایی که سبب تشدید دلزدگی می شوند...............................................................................21
2-6-1- متغیرهایی که از دلزدگی پیش گیری می کنند...........................................................................23
2-7- عوامل مرتبط با دلزدگی زناشوئی.................................................................................................24
2-7-1- استرس و دلزدگی زناشوئی......................................................................................................24
2-7-2- وظایف والدینی و دلزدگی زناشوئی.........................................................................................26
2-7-3- دلزدگی زناشویی و طول مدت ازدواج.....................................................................................27
2-8- تفاوت روند طبیعی زندگی مشترک و دلزدگی زناشوئی................................................................28
2-8-1- راه های جلوگیری از دلزدگی زناشوئی....................................................................................29
2-9- شخصیت.....................................................................................................................................31
2-10- نظریه های شخصیت..................................................................................................................34
2-10-1- رویکرد روان تحلیل گری......................................................................................................34
2-10-2 رویکرد پدیدار شناختی............................................................................................................35
2-10-3- رویکرد شناختی....................................................................................................................36
2-10-4- رویکرد رفتاری......................................................................................................................37
2-10-5- رویکرد یادگیری اجتماعی.....................................................................................................37
2-10-6- نظریه کتل.............................................................................................................................39
2-10-7- نظریه بقراط...........................................................................................................................39
2-10-8- نظریه کرچمر.........................................................................................................................40
2-10-9- رویکرد صفات......................................................................................................................41
2-11- تیپ های روان شناختی یونگ....................................................................................................42
2-12- پیشینه تاریخی مدل پنج عامل شخصیت.....................................................................................43
2-13- عوامل پنج گانه شخصیت...........................................................................................................46
2-13-1- روانژندی...............................................................................................................................47
2-13-2- برون گرایی...........................................................................................................................48
2-13-3- انعطاف پذیری......................................................................................................................49
2-13-4- دلپذیر بودن...........................................................................................................................50
2-13-5- مسئولیت پذیری و با وجدان بودن.........................................................................................50
2-14- سبک مقابله ای..........................................................................................................................51
2-14-1- طبقه بندی فرآیند مقابله ای....................................................................................................53
2-15- پیشینه تحقیق.............................................................................................................................55
فصل سوم: روش اجراي تحقیق
3-1- روش شناسی تحقیق....................................................................................................................58
3-2- متغیرهای پژوهش.........................................................................................................................58
3-3- جامعه آماری................................................................................................................................59
3-4- نمونه و روش نمونه گیری............................................................................................................59
3-5- ابزار پژوهش................................................................................................................................59
3-5-1- پرسشنامه فرسودگی زناشوئی...................................................................................................59
3-5-2- سیاهه ی پنج عامل شخصیت و فرم تجدید نظر شده ی آن.......................................................61
3-5-3- مقیاس راهبردهای مقابله با تنیدگی...........................................................................................63
3-6- روش اجرای پژوهش...................................................................................................................64
2-7- ابزار تجزیه و تحلیل داده ها.........................................................................................................65
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه...........................................................................................................................................67
4-2- یافته های توصیفی پژوهش..........................................................................................................67
4-3- یافته های استنباطی......................................................................................................................71
فصل پنجم:نتیجه گیري و پیشنهادات
5-1- تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش............................................................................................90
5-2- محدودیت های پژوهش.............................................................................................................98
5-3- پیشنهادهای پژوهش...................................................................................................................98
5-1-3- پیشنهادهای پژوهشی.............................................................................................................98
5-3-2- پیشنهادهای کاربردی.............................................................................................................99
منابع و مآخذ
فهرست منابع فارسی............................................................................................................................100
فهرست منابع لاتین..............................................................................................................................101
پیوست ها ...........................................................................................................................................106
فهرست جداول
جدول 4-1- میانکین و انحراف استاندارد آزمودنی ها برحسب سن.......................................................67
جدول 4-2- توزیع فراوانی نمونه بر حسب مقطع تحصلی و شغل کارکنان............................................68
جدول4-3- میانگین و انحراف استانداد بر حسب متغیرهای پنج عامل شخصیت ....................................70
جدول 4-4- میانگین و انحراف استاندارد بر حسب سبک مقابله ای و فرسودگی زناشویی.....................71
جدول 4-5- ضرایب همبستگی متغیرهای ویژگی های شخصیتی و فرسودگی زناشویی.........................72
جدول 4-6- ضرایب همبستگی متغیرهاي سبک هاي مقابلهاي و فرسودگی زناشویی.................................74
جدول 4-7- نتایج رگرسیون برای پیش بینی فرسودگی زناشوئی توسط ویژگی های شخصیتی...............75
جدول 4-8- نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی فرسودگی زناشویی توسط ویژگی های شخصیتی....76
جدول 4-9- نتایج رگرسیون برای پیش بینی فرسودگی زناشوئی توسط سبک های مقابله ای..................77
جدول 4-10- نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی فرسودگی زناشویی توسط سبک های مقابله ای.....77
جدول 4-11- نتایج رگرسیون برای پیش بینی فرسودگی زناشویی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای.......................................................78
جدول 4-12- نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی فرسودگی زناشویی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای.......................................................79
جدول 4-13- نتیجه رگرسیون گام به گام برای پیش بینی فرسودگی زناشویی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای.....................................81
جدول 4-14- نتایج رگرسیون برای پیش بینی خستگی جسمی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای.............................................81
جدول 4-15- نتایج رگرسیون برای پیش بینی خستگی جسمی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای....................................................82
جدول 4-16- نتیجه رگرسیون گام به گام برای پیش بینی خستگی جسمی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای.....................................................................83
جدول 4-17- نتایج رگرسیون گام به گام برای پیش بینی خستگی عاطفی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای......................................................................83
جدول 4-18- نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام برای پیش بینی خستگی عاطفی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای................................84
جدول 4-19- نتایج رگرسیون گام به گام برای پیش بینی خستگی عاطفی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای.....................................................................85
جدول 4-20- نتایج رگرسیون برای پیش بینی خستگی روانی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای.................................................86
جدول 4-21- نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی خستگی روانی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای...........................................................................87
جدول 4-22- نتایج رگرسیون گام به گام برای پیش بینی خستگی روانی توسط ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای............................................................88