در این تحقیق پس از بررسی مبانی تئوریکی مهندسی ارزش و فرصتها و تهدیدهای فرآروی آن بررسی شده است. جامعه آماری استفادهشده در این تحقیق 40 مورد از پروژههای اجرایی صنعت نفت شناساییشدهاند که میتوان مهندسی ارزش را در آنها پیادهسازی کرد که از این تعداد، 12 مورد براي جمعآوری اطلاعات لازم تحقیق، فراهم گردیده است. مفروضات تحقیق در قالب پرسشنامههای تدوین شده به مجریان پروژههای مذکور ارسال شده و پس از جمعآوری پرسشنامههای تکمیل شده، عوامل کلیدی پیاده سازی مهندسی ارزش رتبهبندی گردیده و با استفاده از آزمونهای آماری به بررسی صحت مفروضات پرداخته شده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات جمعآوری شده و با استفاده از آزمونها و نرم افزارهای مرتبط، روابط معنی دار مابین عوامل و مفروضات تحقیق به اثبات رسیده و کلیه فرضهای مطرح شده روایی لازم را کسب کردهاند. پس از انجام آزمونهاي نسبت و فریدمن، معين گرديد كه اختصاص زمان کافی جهت فاز طراحی اولیه، برنامهريزي منابع انسانی، منابع مالی، متخصصان مرتبط با پروژه، کار گروهی، خلاقیت، کنترل پروژه، نگرش سیستمی، فن آوری اطلاعات و ساختار تشکیلاتی به ترتیب از عوامل کلیدی پیاده سازی مهندسی ارزش ميباشد. می توانید این پژوهش مهندسی صنایع را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
فلسفه اصلی مهندسی ارزش این است که همیشه راه بهتری برای انجام کارها وجود دارد و محورهای اصلی مهندسی ارزش برای رسیدن به راه بهتر عبارتند از:
1. کار تیمی چندرشتهای
2. خلاقیت
3. برخورد نظاممند
مهندسی ارزش که بعنوان رویکردی گروهی، سیستماتیک، کارکردگرا و خلاقانه و با هدف بهبود ارزش یک پروژه (یا یک محصول یا یک خدمت) از طریق کاهش هزینههای دوره عمر طرح و افزایش کیفیت و عملکرد آن به اجرا در میآید، قابلیتها و توانمندی خود را در این راستا به اثبات رسانده است. پس از گذشت قریب به 60 سال از طرح و ابداع و توسعه بکارگیری مهندسی ارزش و تکنیکهای مربوطه در جهان و اثبات تأثیرات مثبت و چشمگیر آن در پروژههای مختلف و با گذشت بیش از 5 سال از معرفی آن در ایران به نظر میرسد روند آشنایی و توسعه کاربرد آن در کشور ما به کندی طی میشود.
اطلاعات و آمار موجود، از تعدد پروژههای ناتمام، طولانی شدن زمان انجام و صرف هزینههای بسیار بیشتر از هزینه پیشبینیشده در طرح اولیه و بعضاً انجام پروژههایی که نظر کارفرما را از نظر کیفی و حتی کاربردی برآورده نمیسازد حکایت میکند که خود چارهاندیشی و بکارگیری ابزارهای ارزشمند مدیریتی نظیر مدیریت/مهندسی ارزش را ضروری میسازد.
در کشور ما نیز مهندسی ارزش با اقبال کارفرمایان روبرو گشته است و با تدبیر مناسب سازمان مدیریت و برنامهریزی از جایگاه ویژهای در فرآیند مدیریت پروژه برخوردار گشته است. اما هرچند تا کنون نزدیک به 5 سال از آشنایی و اجرای مهندسی ارزش در سازمانهای صنعتی میگذرد، تاکنون نتایج با آنچه مورد انتظار بوده است، فاصله چشمگیری دارد و مطالعه منابع خارجی و تجربیات مشابه در کشورهای صنعتی گواه این مدعاست که عوامل کلیدی متعددی در اجرای مستمر فرآیند مهندسی ارزش نقش دارند که بدون وجود این عوامل موفقیتی را نمیتوان برای این فرآیند متصور بود.
بيان مسأله
گسترش ابعاد طرح¬ها و به دنبال آن پیچیدگی طراحی، حجم زیاد منابع مورد نیاز برای سرمایه¬گذاری در طرح¬های صنعتی، عمرانی و خدماتی و ضرورت ارتقای کیفیت و کاهش هزینه در فرآیند مدیریت پروژه موجب توجه بیشتر به رویکرد مهندسی ارزش در سال¬های اخیر شده است. متوسط زمان راهاندازي طرحهاي ملي و سرمايه بر در حال حاضر هشت سال بوده و54 درصد از طرحهاي عمراني كشور داراي اشكالات طراحي ميباشد که 27 درصد از این طرحها به صورت ناقص اجرا شده و 28 درصد آن در مرحله بهرهبرداري داراي اشكال هستند. با توجه به اینکه پروژههاي عمراني ملي ماهيتاً سرمايه بر و مستلزم صرف بودجه كلان و زمان اجراي طولاني هستند آمار نشان ميدهد كشور ما به دليل فقدان نظام ارزيابي و بهرهبرداري مناسب و كارا، سالانه متحمل زياني معادل 1650 ميليارد ريال ميشود و ميزان زيان ناشي از تأخير در راهاندازي طرحهاي ملي بر اساس مدل تعريف شده سازمان مديريت و برنامهريزي معادل 4600 ميليارد ريال است که از طرف ديگر، سالانه درصد نسبتاً بالايي از درآمد ناخالص ملي صرف سرمايهگذاري در پروژههاي ملي و عمراني ميشود. از اين رو به منظور كاهش هزينه و زمان اجراي آنها لازم است دوره عمر پروژه يعني فرآيند طراحي تا ساخت و بهرهبرداري مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد. ]4[
در اين راستا با بررسي كاربرد مهندسي ارزش در يكي از پروژههاي عمراني صنعت نفت، سعي گرديده است با بيان نكات تئوريك و مشاهده نتايج حاصله، شاهد استفاده و توسعه اين تكنيك در كشور خويش باشيم كه نهايتاً منجر به كاهش هزينههاي سرمايهگذاري و افزايش كيفيت خدمات گردد.
اهمیت و ضرورت تحقیق
همانطور كه در قسمت قبل اشاره گرديد، روشهاي مختلف مديريت پروژه ميتواند مديريت را جهت انجام پروژه مطابق با اهداف از پيش تعيين شده كمك نمايد. مهمترين هدف، مديريت اتمام پروژه با حداقل هزينه و در زمان مقرر با رعايت مسائل كيفي ميباشد. از آنجايي كه مهندسي ارزش كاري است گروهي و داراي روشهاي سيستماتيك كه با جمع نمودن نظرات و ارزش دهي به آنها و نهايتاً انتخاب بهترين ايده ميتواند منجر به كاهش هزينهها با افزايش و يا حداقل حفظ كيفيت گردد، ضرورت اين تحقيق را بيش از پيش مشخص مينمايد. حال اگر بتوانيم اين فرآيند را در پروژههاي صنعتی كشور به عنوان نمونهاي از پروژههاي عمراني به كار بريم، قطعاً شاهد نتايج خوبي در كليه پروژهها ميباشيم.
روش تحقیق
از آنجایی که این پژوهش به دنبال بررسی عوامل کلیدی پیاده سازی مهندسی ارزش در پروژههای صنعت نفت میباشد، لذا روش تحقیق از نوع توصیفی می¬باشد. در ابتدا مطالعات جهت تكميل و تحقيق در ادبيات موضوع، كتاب¬هاي مرتبط مورد بررسي قرار می¬گیرند .جهت تكميل اين مباحث و همچنين تحقيق در طرحهاي صنعت نفت، جستجوي شبكه جهاني اطلاع رساني صورت میگیرد که می¬تواند موجب تكميل مجموعه اطلاعاتي در زمينه مهندسي ارزش و ارائه فرضیات مناسب در خصوص عوامل کلیدی تاثیر گذار گردد. پس از جمعآوری پرسشنامههای مربوط به بررسی عوامل کلیدی که توسط مدیران و کارشناسان مرتبط تکمیل گردیدهاند با استفاده از آزمون نسبت و فریدمن به دسته بندی و رتبه بندی عوامل کلیدی میپردازیم.
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش مدیران و کارشناسان مجری40 مورد از پروژههای انجام شده در حوزه صنعت نفت میباشد که در آنها میتوان از مهندسی ارزش جهت کاهش هزینه¬های پروژه استفاده کرد که بدلیل محدودیت در جمعآوری اطلاعات مرتبط، اطلاعات مربوط به 12 مورد از آن پروژه ها(از طریق 15 نفر از مدیران و کارشناسان پروژه ها که این افراد در این پروژه ها مشغول به کار بوده و با کلیه مشکلات اجرایی آشنا بوده اند ، جمع آوری گردیده است ) که در آنها مبانی پیاده سازی مهندسی ارزش قابل پیاده سازی بود، وجود دارد.
ساختار تحقیق
با توجه به مشکلات رایج پروژههای صنعتی کشور (ناشی از کمبود اعتبار، افزایش زمان، کیفیت پایین طراحی و ساخت و... ) در سالهای اخیر حرکت به سمت استفاده از روشهای بهینه سازی و اصلاحی سرعت بیشتری به خود گرفته است. با توجه به توانایی تطبیق مهندسی ارزش با شرایط گوناگون، این متدولوژی از سایر روشها متمایز گشته و حرکت سازمانها و دستگاههای اجرایی به پیاده سازی از آن متمایل گشته و در زمینه سازی اجرایی شدن آن تلاشهای قابل ملاحضه ای انجام گرفته است .
در فصل اول، به بیان مساله و اهمیت و ضرورت تحقیق و بیان سوالات و مفروضات تحقیق، جامعه آماری و ابزارهای تحلیل اشاره گردیده است.
در فصل دوم، به بیان کلیاتی از مهندسی ارزش، تعاریف و مفاهیم پایه مهندسی ارزش، فرآیند پیادهسازی مهندسی ارزش، زمان بکارگیری مهندسی ارزش در پروژهها، وضعیت مهندسی ارزش در پروژههای طرح و ساخت و چالشهای فراروی آن در ایران بیان گردیدهاند.
در فصل سوم با استفاده از دو نمونه پرسشنامه به جمعآوری نظرات مدیران و کارشناسان مرتبط با موضوع و مفروضات تحقیق در حوزه صنعت نفت و پروژههای مرتبط پرداخته شده و روشهای گرد آوری و تحلیل اطلاعات به انضمام آزمونهای مربوطه توضیح داده شده است.
در فصل چهارم تحلیلهای مربوط به مفروضات تحقیق با استفاده از آزمونهای مرتبط انجام گرفته و نتایج در قالب نمودارها و جداول ارائه گردیده است.
در فصل پنجم مطالب فوق جمع بندی و نتیجه گیری گردیده و پیشنهاداتی جهت انجام تحقیقات آتی ارائه گردیده است.
فهرست مطالب
مقدمه 1
1- فصل اول : کلیات 4
1-1- مقدمه 4
1-2- بيان مسأله 5
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 6
1-4- اهداف تحقیق 7
1-5- سؤال تحقیق 7
1-6- فرضیههای تحقیق 7
1-7- روش تحقیق 8
1-8- جامعه آماری 8
1-9- ابزارهای گردآوری اطلاعات 9
1-10- ساختار تحقیق 9
1-11- محدودیتهای تحقیق 10
1-12- تعریف مفهومی متغیرها 11
1-12-1- مدت زمان طراحی مقدماتی پروژه 11
1-12-2- خلاقیت 11
1-12-3- مدیریت منابع مالی 12
1-12-4- کار تیمی و گروهی 12
1-12-5- برنامهریزی منابع انسانی پروژه 12
1-13- تعریف عملیاتی متغیرها 13
1-13-1- مدت زمان طراحی مقدماتی پروژه 13
1-13-2- خلاقیت 13
1-13-3- مدیریت منابع مالی 13
1-13-4- کار تیمی و گروهی 14
1-13-5- برنامهریزی منابع انسانی پروژه 14
2- فصل دوم : پیشینه تحقیق 16
2-1- مقدمه 16
2-2- تاریخچه مهندسی ارزش 17
2-3- تعریف مهندسی ارزش 18
2-4- مفاهیم پایه در مهندسی ارزش 19
2-5- فرآیند مهندسی ارزش 20
2-6- زمان بکارگیری مهندسی ارزش 30
2-7- وضعیت قراردادها در مهندسی ارزش 31
2-8- مهندسی ارزش در قراردادهای طراحی، تأمین و اجرا 33
2-9- فرصتها و چالشهای پیش روی پیادهسازی مهندسی ارزش در ایران 35
2-10- عوامل کلیدی پیاده سازی مهندسی ارزش 36
2-10-1- سطوح خلاقيت 40
2-10-2- مدیریت منابع مالی 40
2-10-3- کار تیمی و گروهی 41
2-10-3-1- انواع تيمها 41
2-10-3-2- 9 نقش کلیدی تیمها 42
2-10-3-3- بررسی عملکرد تيمهای موثر 42
2-10-3-4- ويژگی تيمها از نظر عملکرد عالی 43
2-10-3-5- مرحله شکل گيری توسعه تیم 43
2-10-3-6- مدیریت فرآیندهای تیمی 44
2-10-3-7- مزيت تيمها 44
2-10-3-8- فرآیند برنامهریزی منابع انسانی پروژه 45
2-11- پیشینه پژوهش 45
3- فصل سوم : روش تحقیق 53
3-1- مقدمه 53
3-2- جامعه آماري 53
3-3- روش گردآوري اطلاعات 55
3-3-1- پرسشنامههاي جمعآوری دادهها 55
3-4- اندازه نمونه 57
3-5- روشهاي تجزيه و تحليل 57
3-5-1- پایایی و روایی پرسشنامه 58
3-5-2- آزمون فریدمن 59
3-5-3- آزمون نسبت 60
4- تحليل دادهها 65
4-1- مقدمه 65
4-2- دادههای پژوهش 65
4-3- تحليل دادههای پژوهش 69
4-3-1- تحلیل توصیفی 69
4-3-2- تحلیل استنباطی 70
5- نتيجهگيري و پيشنهادات 84
5-1- نتیجه 84
5-2- پیشنهادات تحقیق 85
پیوست 1 : بررسی موردی 87
پیوست 2 : نمونه پرسشنامهها 92
پیوست 3 : خروجي نرمافزار 102
منابع 136
فهرست جداول
جدول (2 1): خلاصه عوامل کلیدی بر اساس نظر كارشناسان 39
جدول (3 1): نام پروژههای جامعه آماری 54
جدول (3 2): شاخصهای پایایی 58
جدول (3 3): همبستگی 59
جدول (4 1): اطلاعات مرتبط با درصد اهميت عوامل 66
جدول (4 2): جزئيات اطلاعات جمعآوريشده پروژهها 67
جدول (4 3): جزئيات اطلاعات جمعآوريشده پروژهها 68
جدول (4 4): اطلاعات افراد تکمیل کننده پرسشنامهها 69
جدول (4 5): خلاصه آمار توصيفي آزمون 70
جدول (4 6): رتبهبندي عوامل مؤثر بر اجراي مهندسي ارزش 71
جدول (4 7): شاخصهاي آزمون فریدمن 71
جدول (4 8): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل زمان طراحي 73
جدول (4 9): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل خلاقيت 74
جدول (4 10): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل نگرش سيستمي 75
جدول (4 11): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل استفاده بهینه از منابع مالي 76
جدول (4 12): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل ساختار تشكيلاتي 77
جدول (4 13): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل كار گروهي 78
جدول (4 14): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل متخصصان 79
جدول (4 15): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل كنترل پروژه 80
جدول (4 16): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل فنآوري اطلاعات 81
جدول (4 17): نتايج آزمون دوجملهاي براي عامل برنامهريزي منابع انساني 82
فهرست شکلها
شکل (2 1): فلوچارت قدمهای کلی فرآیند مهندسی ارزش 23
شکل (2 2): نمودار تأثیر، هزینه و صرفهجویی حاصل از مهندسی ارزش در مراحل پروژه 31
شکل (2 3): روند بررسی پروژه 33
شکل (2 4): فرصتها و تهدیدهای پیش روی مهندسی ارزش در ایران 36
شکل (2 5): نمودار برنامهريزي نيروي انساني 45
شکل (4 1): نمودار ميزان تأثير عوامل مختلف بر روند پیاده سازی مهندسي ارزش 72
شکل (4 2): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل زمان طراحي 73
شکل (4 3): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل خلاقيت 74
شکل (4 4): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل نگرش سيستمي 75
شکل (4 5): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي برای عامل استفاده بهینه از منابع مالي 76
شکل (4 6): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل ساختار تشكيلاتي 77
شکل (4 7): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل كار گروهي 78
شکل (4 8): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل متخصصان 79
شکل (4 9): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل كنترل پروژه 80
شکل (4 10): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل فنآوري اطلاعات 81
شکل (4 11): نمودار توصيفي آزمون دوجملهاي در عامل برنامهريزي منابع انساني 82