موضوع جامعه شناسی شخصیت زن در آثار سیمین دانشور (سووشون و جزیره سرگردانی) است . جامعه شناسی یکی از رشته های علوم اجتماعی است که پدیده های اجتماعی که در جامعه تحول یافته با روش علمی مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد . و مفهوم شخصیت همانند مفهوم انسان در ادبیات به صورت گوناگون مفهوم سازی می شود . الگوی مفهومی ما از شخصیت مبتنی بر دیدگاه جامعه شناختی است . در این تحقیق با استفاده از الگوی جامعه شناسی شخصیت به تحلیل و بررسی شخصیت های زن در سووشون و جزیره سرگردانی پرداخته ایم. زیرا با استفاده از این الگو به راحتی می توانستیم اعمال و شخصیت های زن در این دو رمان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم .در این پژوهش رمان سووشون و جزیره سرگردانی مسأله سیاست ، آزادی ، استعمار و تبعیض و سرگردانی انسان مدرن ، توسعه ، سنت و ... و روایت های این دو رمان در مرکز توجه قرار گرفته است . ضرورت انجام این تحقیق، بررسی و تحلیل شخصیت های زن در سووشون و جزیره سرگردانی و همچنین جامعه شناسی شخصیت های زن در این دو رمان است و چنین نتیجه گیری می شود که زنان توانسته اند شایستگی ها و قابلیت های خود را در عرصه های اجتماعی با زبان و بیان آشکار کنند و پا به پای مردان در تمام عرصه ها و صحنه ها حضور فعال و دخالت خود را نشان بدهند. می توانید این پژوهش رشته ادبیات فارسی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
در رمان های سیمین دانشور ( از سووشون تا جزیره سرگردانی ) نمودهایی از سنت، فرهنگ، هویت، اخلاق مَرد مَداری و مذهب بازتاب يافته است كه مطابق با سرشت اين مرز و بوم است و مي توان از اين ويژگي به جهان بيني نويسنده ياد كرد. وي در رمان هايش با رهيافت ويژة خود، بين سنت و تجدد آشتي برقرار كرده و هرگونه پيشرفت، تجدد، توسعه، فناوري و آگاهي اجتماعي را در صورتي ميپذيرد كه در تعامل با سنت، مذهب، آيين و فرهنگ ايراني و اسلامي باشد. نوع نگاه سيمين دانشور به تحولات سياسي و اجتماعي و توجه او به انسان معاصر ، زمينه ساز تحقيقاتي گسترده دربارة آثارش شده است . سووشون و جزيرة سرگردانی نيز از رمانهاي معروف دانشور هستند كه تحقيقاتي - چه به صورت مستقل و چه در كتاب هاي مربوط به ادبيات داستاني معاصر ايران - پيرامون آنها انجام شده است. از نقدهايي كه دربارة اين رمان ها نوشته شده است و تا حدودي به بافت موقعيت در آن اشاره داشته اند.
در اين مجموعه، رمان هاي دانشور اغلب از نظر عناصر داستان و درونمايه بررسي شده اند انگيزة اصلي اين پژوهش، جامعه شناسی شخصیت زن در رمان سووشون و جزيرة سرگرداني ، با توجه به نقش زنان در جامعه و انتخاب شخصیت ها وموقعيت آنها در داستان است كه غالباً در پژوهشهاي پيشين ناديده گرفته شده است. و بر مبناي راهبردهاي كارآمد ، به بررسي و تحليل رمان سووشون و جزيرة سرگرداني پرداخته می شود . از آنجا كه اين پژوهش به مهم ترين بن مايه هاي رمان نظر خواهد داشت، ابتدا به تحولات سياسي، اجتماعي و تاريخي اي كه رمان در تعامل با آنها شكل گرفته است ميپردازد. در بررسيِ تحليل رمان سووشون و پيوند آن با رمان جزیره سرگردانی ، كوشش ميشود نگاه محقق دربار ة موقعيت هاي اجتماعي، سياسي و فرهنگي و نيزعواملي كه در توليد اين رمان مؤثر بوده اند، كشف گردد .
بیان مساله
واژه ی جامعه شناسی طبق تعریف آگوست کنت، جامعه شناسی علم قوانین کلی پدیده های اجتماعی می باشد که خود حاصل عمل تاریخی و واقعیات اجتماعی پیچیده ای است که به صورت کلی اخذ شده و به صورت یک سیستم کلی از قوانین درآمده است . و در این تحقیق سعی بر آن است که شخصیت‌های زن موجود در سووشون وجزیره سرگردانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
پیشینه تحقیق
در اين پژوهش، با توجه به نگرش و جهان بيني سياسي و اجتماعي سيمين دانشور در رمان سووشون و پيوند آن با جزیره سرگردانی ، و توجه به كاربرد آن در بافت متن و انتخاب واژگان خاص متناسب با بافت موقعيت است . كه غالباً در پژوهشهاي پيشين ناديده گرفته شده است. از آنجا كه اين پژوهش به جهان نگري نويسنده و تحليل مهم ترين بن مايه هاي رمان نظر خواهد داشت، ابتدا به تحولات سياسي، اجتماعي و تاريخي اي كه رمان در تعامل با آنها شكل گرفته است مي پردازد.
جامعه شناسی
در ساده ترین تعریف، جامعه شناسی دانش بررسی جامعه است، این علم به بررسی جوامع بشری، بر کنش های آنها ، و فرایندهایی که جوامع را در وضعیت جاری شان نگاه داشته یا تغییر می دهد می پردازد.علم مذکور تلاش می کند به این هدف با تجربه جامعه به بخش های تشکیل دهنده اش مانند انجمن ها، نهادها، گروه های هم جنس، هم نژاد، یا هم سن، و بررسی نحوه بر هم کنش فعال این اجزا با همدیگر بپردازد. علاوه بر اینها، این علم موضوعاتی مانند طبقه اجتماعی، قشر بندی، جنبش اجتماعی، تغییرات اجتماعی و بی نظمی هایی مانند جرم، انحراف، و انقلاب را مورد تحقیق قرار می دهد. انسان در مقایسه با حیوانات ، کمتر تحت تاثیر و کنترل غرایز می باشد و بخش زیادی از رفتارهای او توسط ساختارهای اجتماعی کنترل می شود. این موضوع ضرورت وجود ارگان (از قبیل ارگانهای اقتصادی، مذهبی، آموزشی، سیاسی، ... ) جهت مشخص کردن رفتارها و تصمیمات انسانها را نشان می دهد. جامعه شناسی بررسی بخش معینی از جامعه نیست بلکه می تواند جامعه را در مجموع نیز مطالعه کند یعنی می تواند رشته خاصی باشد که جامعه را به عنوان واحد تجزیه و تحلیل خود بر می گیرند. وظیفه جامعه شناسی آن است که کشف کند چگونه نهادهایی که جامعه را تشکیل میدهند با هم ارتباط یافته اند و کدام نظامهای اجتماعی آنها را به هم پیوند می دهد (اینکلس ،1353 :23).
جامعه شناسی زن در آثار ادب فارسی
با آغاز انقلاب مشروطيت و رشد جريان تنوير افکار، آگاهي و شعور اجتماعي مردم به طور محسوسي بالا رفته و زنان نيز ضمن اينکه توانستند تا حدودي به کسب سواد و دانش نائل شوند و به واسطه همه گير شدن بحث هاي اجتماعي از طريق بحث هاي خانوادگي و مطالعه نشريات مختلف منتشره، آگاهي آنها نسبت به وضعيت سياسي و اجتماعي عصر خود افزون شد و زناني که استعداد و قريحه ي هنري داشتند کم کم در صحنه هاي اجتماعي ظاهر شدند .
اربابان ادب و شعر و صاحبان ذوق و هنر فارسی در طول پیدایش ادبیات و خلق آثار و شاهکارهای ادبی شان در وصف زن و ستایش عشق و زیبایی هایش و قدردانی از مقام شامخ او سخنان بلندی گفته اند و سرتاسر پهنه ادبیات ایران زمین پر است از اشعاری که در ستایش حسن و زیبایی زنان سروده اند.
زن در ادبیات فارسی رسالت های چندگانه ای را بر عهده دارد؛ گاه مظهر عشق و دلدادگی است و عاشق است، گاه معشوق است، زمانی همسر است و در وقتی دیگر در مقام مادری دلسوز و فداکار و مربی تربیتی خانواده گاه زن مظهر پارسایی و توکل است و زمانی مظهر زهد و پرهیزگاری، گاه مظهر خردمندی و سیاستمداری و میهن پرستی است و در جایگاهی دیگر کینه توز و فتّان. که در این جا بخش هایی از آن را یادآور می شویم.
ذوق سرشار و احساسات لطيف استاد شهريار هميشه او را به ستايش و تمجيد از زيبايي ها واداشته است به طوري که هر جا در برابر صنع زيباي خداوندي قرار مي گيرد ناخودآگاه چشمه طبع جوشانش جاري شده و باعث آفريدن اثري جاوداني مي شود، زيبايي هاي جمال انسان ها بالاخص در مورد زنان که با ظرافت و لطافت بيشتري مشهود است. اين مطلب در اشعاري چون « دختر گل فروش »، « غزال و غزل »، « اي زن »، «دختر ترسا»، « ماه کليسا » و « به سينما مي رفت » و ... کاملاً نمايان است.
فهرست مطالب
چکیده .................................................................................................................................... 1
فصل اول (کلیات) 2
مقدمه .................................................................................................................................. 3
بیان مسأله ............................................................................................................................. 3
پیشینه تحقیق ...................................................................................................................... 3
ضرورت تحقیق ......................................................................................... 4
اهداف تحقیق ..................................................................................................................... 4
سوالات تحقیق ....................................................................................................................... 4
فرضیات تحقیق ........................................................................................................................ 4
فصل دوم (پیشینه تحقیق) 6
جامعه شناسی ....................................................................................................................... 7
جامعه شناسی ادبیات ........................................................................................................... 7
جامعه شناسی زن در آثار ادب فارسی .................................................................................. 8
جامعه شناسی شخصیت ......................................................................................................... 13
شخصیت و شخصیت پردازی در داستان ................................................................................ 16
جایگاه زن در ایران پیش از مشروطه ................................................................................... 18
جایگاه زن در ایران پس از مشروطه ....................................................................................... 19
جامعه شناسی شخصیت زن ..................................................................................................... 21
زندگی نامه سیمین دانشور ......................................................................................................... 23
معرفی سووشون ................... .................................................................................................. 24
معرفی جزیره سرگردانی ......................................................................................................... 26
فصل سوم (روش تحقیق) 28
روش تحقیق ..................... ...................................................................................................... 29
روش و ابزار جمع آوری اطلاعات ......................................................................... 31
فصل چهارم (یافته ها) 33
خلاصه داستان سووشون ....................................................................................................... 34
خلاصه داستان جزیره سرگردانی ........................................................................................... 35
معرفی شخصیت زن از نظر نویستده ................................................................................... 37
زن و آزادی بیان ...................................................................................................................... 39
مسئله زن و جنسیت ................................................................................................................ 40
زن و آزادی در روابط اجتماعی ............................................................................................... 41
خروج از هنجارهای اجتماعی .................................................................................................. 41
زن و مشارکت در امور سیاسی ............................................................................................... 42
رابطه زن و مرد ....................................................................................................................... 49
زن و فمنیسم ............................................................................................................................ 51
زن̨ سنت و سنت شکنی ......................................................................................................... 53
زن و اقتصاد ............................................................................................................................. 54
زن و عدم تبعیض ....................................................................................................................... 56
اعتراض به مردان ........................................................................................................................ 56
وضعیت لهجه و گویش .............................................................................................................. 59
پوشش و حجاب زنان ................................................................................................................. 61
فصل پنجم (نتیجه گیری) 65
نتیجه گیری ............................................................................................................................. 66
منابع و مآخذ .............................................................................................................................. 68
چکیده انگلیسی ...................................................................................................................... 70