زنجیره ارزش مجموعه‌ای از عملیاتهایی است که در یک صنعت به صورت زنجیرگونه انجام می پذیرد تا به خلق ارزش منجر شود.محصولات از میان حلقه های این زنجیره عبور می کنند و در هر حلقه ارزشی به محصول نهایی افزوده می گردد. معمولاً، هر حوزه کسب و کاری می بایست یک زنجیره ارزش داشته باشد، به این معنی که شرکت های متنوع (از لحاظ نوع کسب و کار)، چندین زنجیره ارزش دارند، که به طور افقی یا عمودی با هم ارتباط دارند یا اگر استراتژی تنوع، خطوط کسب و کاری مستقل از هم را ایجاد نماید. از این مدل میتوان برای دسته‌بندی وشناسایی فعالیتها و محاسبه میزان افزایش ارزش افزوده هرفعالیت استفاده کرد.اگر شرکتی بتواند درشناسایی وتحلیل فعالیتهای ارزش زای تولیدی بدرستی عمل کند و آن را مدیریت کند،در این صورت می تواند میزان تاثیرهر فعالیت در فازهای تولید را محاسبه و جهت حذف یا توسعه فعالیتی خاص با آگاهی کامل از وضعیت موجود و نتیجه آتی اقدام نمود. مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر ابزار مناسبی بودکه درسال 1985 برای ارزیابی وتعیین حوزه های کسب و کارمعرفی شد.این مدل کمک می کند تا تحلیل دقیق تری از سازمانها و شرکتهایی که توان ایجاد ارزش و مزیت رقابتی را دارند داشت. در این تحقیق بر مبنای مدل پورتر فعالیتهای ارزش زای شرکت خزر برق در دو بخش اصلی وفرعی شناسایی و هزینه های فعالیتها در هر فاز ومجموع آنها وهمچنین میزان ارزش افزایی هر فعالیت و هر فاز و در نهایت در انواع محصولات این شرکت به طور جداگانه دقیق محاسبه میگردد. می توانید این پروژه مهندسی صنایع را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
شرکتها بدنبال راهی برای ایجاد مزیت رقابتی از طریق کاهش هزینه های تولید وکسب سود ( ارزش افزوده) بیشتر درفرایند تولیدشان هستند. یکی از مدل‌هایی که برای محاسبه میزان ارزش افزوده تولید سازمان‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد مدل زنجیره ارزش پورتر است. در این مدل حوزه‌های کاری مهم در بنگاه شناسایی و طبقه‌بندی می‌شوند. آقای پورتر این مدل را در برای موسسات و شرکتهای تولیدی و رقابتی مطرح نمود، از مفاهیم مطرح شده در این مدل میتوان برای دسته‌بندی وشناسایی فعالیتها و محاسبه میزان افزایش ارزش افزوده هرفعالیت استفاده کرد. زنجیره ارزش مجموعه‌ای از عملیاتهایی است که در یک صنعت به صورت زنجیرگونه انجام می پذیرد تا به خلق ارزش منجر شود.محصولات از حلقه های این زنجیره عبور می کنند و در هر حلقه، ارزشی به محصول نهایی افزوده می گردد. باید دقت کرد تا زنجیره ارزش با هزینه یابی بر اساس فعالیت های اشتباه نشود.مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر کمک می کند تا بتوانیم تحلیل دقیق تری از سازمانها و شرکتهایی که توان ایجاد ارزش و مزیت رقابتی دارند داشته باشیم .
به هر حال مدل زنجیره ارزش در دهه‌ی ۹۰ رشد چشمگیری پیدا کرد و تبدیل به اولین ابزار مدیران در مدیریت استراتژیک شده بود. امروزه نیز درصنایع مختلف از قبیل مبلمان- صنعت خودروسازی وحتی تولیدات کشاورزی وآزمایشگاهی بدنبال بهره بردن ازمدل زنجیره ارزش مایکل پورتر هستند وهمچنین عوامل مختلفی که بر این زنجیره مرتبطند شناسایی ومیزان تاثیر آنها نیز محاسبه می گردد مثل تاثیرفناوری اطلاعات بر زنجیره ارزش در شرکت پترونت ، شرکت سازه اطلاعات سازمانی[3] .
بیان مسئله
شرکت خزربرق ساحل در فرایند تولید خود ارزش افزوده را از محصول نهایی محاسبه می نماید ودراین میان هزینه ها وارزش افزوده هر فاز را بصورت جداگانه محاسبه نمی کنند ،که با این ترتیب درهنگام ایجاد موانع تولید و یا توقف یکی از بخشها ویا تغییر در تکنولوژی یک بخش ، نمی توان سود وزیان حاصل از این اتفاقات را به بخشی نسبت داد وبدنبال رفع موردی موانع بر آمدیا فعالیتی را ادامه یا متوقف ساخت. بعنوان مثال اینکه در بخش قاب و بدنه تابلوها اگر ما اقدام به فروش آنها قبل از مونتاژ بکنیم سودحاصل چه تغییری می کند . زنجیره ارزش تولید تابلوهای برق شامل مراحل ساخت بدنه ومونتاژ قسمتهای الکتریکی وانجام چند تست مخصوص می باشد که در این ایستگاهها هربخش در سالنی مجزا مستقر است، بطورکلی تحلیل زنجیره ارزش براي تولید محصولات را میتوان بر حسب فعالیتهاي اصلی و پشتیبانی خلاصه نمود. براساس تئوري و تعریف ، زنجیره ارزش شامل فعالیتهایی است که براي سازمان داراي ارزش افزوده است و می تواند فرایند تولید و عرضه محصول را تسهیل و محصول نهایی را از جهت قیمت ، رقابتی سازد.
زنجیره ارزش مجموعه اي از فعالیتهایی است که سبب می گردد تا در فرایند انجام کار ، ارزش واقعی محصول و یا خدمت را در فرایند تامین ، تولید و توزیع را به شکل علمی تحلیل نماید وارزش افزوده براي ذینفعان بخصوص مشتریان کمک نموده و بقاي سازمان را در فضاي رقابتی تضمین نماید.
شرکتها درچرخه تولیدخود بدنبال راهی برای افزایش میزان سودند،درتمامی مراحل تولیدازتامین مواداولیه تاعرضه محصول وخدمات پس از فروش این سودرامی توان جستجوکرد.برای اینکار ابتدا بایدفعالیتهای هر بخش راشناسایی کرد وتجزیه وتجلیل نمود،سپس میزان ارزش افزایی هرفعالیت را بدست آوردونسبت آن رادرارزش افزوده نهایی محصول محاسبه کرد. دراین تحقیق می خواهد این سوالات رادرشرکت خزربرق ساحل تولیدکننده تابلو برقهای فشارقوی جستجو کرده و پاسخ دهد.
ضرورت تحقیق
بسياري از شرکتها، فعاليتهاي خود در جهت بهبود را بدون در نظر گرفتن لزوم ايجاد طرح و برنامه اي جامع و کلي آغاز مي کنند. اين موضوع سبب مي شود تا تلاشهاي بهبود آنها به طور يکپارچه و کامل انجام نشده و منجر به نتايج کامل و مطلوب نشود. يکي از ابزارهاي مطرح شده براي آغاز فعاليتهاي بهبود و پشتيباني از اجراي فلسفه ناب، نقشه برداري جريان(زنجیره) ارزش است. جريان(زنجیره) ارزش مجموعه فعاليتهاي ارزش افزا و غير ارزش افزاي مورد نياز براي رساندن محصول يا گروهي از محصولات به مشتري است که در طول جريانات اصلي فرايند، منابعي مشابه را مصرف مي کنند.
اين مجموعه، کليه فعاليتها ، از زماني که محصول به شکل ماده خام است تا زماني که محصول نهايي به دست مشتري مي رسد را در بر دارد. نقشه برداري زنجیره ارزش ابزاري جهت بهبود تشکيلات اقتصادي به حساب مي‌آيد که موجب به نمايش درآمدن فرايند کامل توليد مي شود. هدف در اين روش شناسايي تمامي اتلافات موجود در جريان ارزش و برداشتن گامهايي جهت حذف آنهاست. زنجیره ارزش همچنين به عنوان ابزاري ارزشمند جهت برنامه ريزي راهبردي مطرح شده که به شناسايي نقاط قوت وضعف فرايند و جريان توليد کمک کرده است.
شرکتهای مختلف در صنایع دیگر به ضرورت محاسبه ارزش افزوده در زنجیره ارزش تولید پی برده وتحقیقاتی صورت داده اند ولی در صنعت تولید تابلوهای برق به محاسبه ارزش افزوده تولید در هر فاز خیلی پرداخته نشده است وانجام تحقیقی دراین زمینه بسیار ضروریست.
قلمرو زمانی ومکانی تحقیق
این تحقیق در شرکت خزر برق ساحل تولید کننده تابلو های برق فشار متوسط وقوی واقع در ساری جاده دریا شهرک صنعتی شماره یک ساری درنیمه دوم سال 92 صورت گرفته است.
مدل زنجیره ارزش پورتر
یکی از مدل‌هایی که برای ارزیابی و تعیین حوزه‌های کسب و کار در سازمان‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد مدل زنجیره ارزش پورتر است. در این مدل حوزه‌های کاری مهم در بنگاه شناسایی و طبقه‌بندی می‌شوند. هرچند آقای پورتر این مدل را در ابتدا برای موسسات و شرکتهای تولیدی و رقابتی مطرح نمود، لیکن از مفاهیم مطرح شده در این مدل میتوان برای دسته‌بندی وظایف سازمانها در حوزه‌های مختلف کسب و کار استفاده نمود.
مطابق این مدل حوزه‌های کاری یک بنگاه به دو گروه حوزه‌های کاری ماموریت‌های اصلی و حوزه‌های کاری ماموریت‌های پشتیبانی تقسیم می‌شوند. هر کدام از این دو گروه نیز به نوبه خود دسته‌بندی معینی دارند که در ادامه بیان شده است. این حوزه‌های کاری به تنهایی و در پیوند با یکدیگر برای بنگاه تولید ارزش اقتصادی می‌نمایند. مجموعه این حوزه‌های کاری زنجیره ارزش سازمان را تشکیل می‌دهند. در واقع ارزش‌های ایجاد شده در فعالیتها و وظایف مختلف منجر به شکل‌گیری ارزش در کل سازمان میگردد. این ارزش در سازمانها و شرکتهای رقابتی توان رقابتی است و در سازمان‌های ماموریت‌گرا که در بخش عمومی فعالیت می‌کنند، تحقق اهداف و ماموریت‌های سازمان است. [13]
مفهوم زنجیره ارزش ابزاری است که به وسیله آن امکان برخورد سیستماتیک با تمام حوزه‌های کاری یک بنگاه فراهم شده و با تجزیه و تحلیل رفتار این حوزه‌های کاری میتوان هر حوزه را در ارتباط با مزیت‌های رقابتی و عملکردی (کم کردن هزینه و بهبود کیفیت خروجی) در کل سازمان ارزیابی کرد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت بکارگیری مفهوم زنجیره ارزش منجر به شکل‌گیری نگاه یکپارچه به فعالیتها و وظایف مختلف و به تبع آن منابع سازمان میگردد. این امر کمک می‌نماید که منابع سازمان در جهت مزیت‌های سازمان مورد توجه و ارزیابی قرار گیرند. از آنجایی‌که زنجیره ارزش برای بنگاه‌های مختلف متفاوت است لذا مجموعه حوزه‌های کاری تشکیل‌دهندة زنجیره ارزش در بنگاه‌های مختلف تاثیرات متفاوتی بر ارزش و توان رقابتی و اجرایی ایجاد شده بجا می‌گذارند. [5]
فهرست مطالب
فصل اول: طرح تحقیق.............................................................................................................1
1-1- مقدمه..................................................................................................................................2
1-2- بیان مسئله ......................................................................................................................3
1-2-1- شناسایی فعالیتهای شرکت.....................................................................................4
1-3- اهمیت وضرورت تحقیق ..................................................................................................4
1-4- هدف کلی و اهداف جزئی تحقیق........................................................................................5
1-5- سوال یا فرضیه تحقیق ....................................................................................................5
1-6- چارچوب نظری و مدل تحلیلی تحقیق.............................................................................6
1-7- تعریف عملیاتی ونظری ٬ اصطلاحات....................................................................................7
1-7-1- فعالیتهای اصلی.......................................................................................................8
1-7-2- فعالیتهای حمایتی......................................................................................................8
1-8- قلمرو زمانی ومکانی تحقیق...............................................................................9
فصل دوم: ادبیات تحقیق................................................................................10
2-1- مقدمه.........................................................................................................................11
2-2- مدل زنجیره ارزش پورتر........................................................................................11
2-2-1- ملاحظات مدل پورتر .................................................................................13
2-2-2- ارزش افزوده چیست؟.......................................................................................13
2-2-3- روش‌های محاسبه ارزش افزوده ]23[...............................................................13
2-3- نگرش زنجیره ارزش در طراحی زنجیره تامین............................................................15
2-4- علت استفاده پورتر از زنجیره ارزش............................................................................15
2-5- حاشیه سود ]30[......................................................................................................16
2-6- زنجیره تامین........................................... ..............................................................17
2-7- ایجاد مزیت در هزینه بر اساس زنجیره ارزش.................................................17
2-8- طراحي مدل زنجيرة ارزش در ابعاد كلي صنعت...............................................20
2-9- ده عامل پیشران در هزینه ها............................................................................21
2-10- مدل مفهومي زنجيره ارزش تسهيم اطلاعات...................................................21
2-11- چه مواردي هزينة فعاليت هاي زنجيرة ارزشي را تعيين مي نمايند ؟.....................................24
2-11-1- محركهاي ساختاري هزينه.........................................................................25
2-11-2- محركهاي اجرايي هزينه............................................................................25
2-11-3- رقابت هزينه اي .......................................................................................26
2-11-3-1- سه بخش در زنجير ارزشي شركت تفاوت هزينه بر حسب رقبا...................................26
2-11-3-2- تصحيح معايب هزينه اي مربوط به عرضه كننده ( فروشنده )...................................26
2-11-3-3- اصلاح معايب هزينه هاي داخلي.............................................................26
2-12- تجزيه و تحليل زنجيره ارزش................................................................................29
2-13- زنجيره ارزش و تجزيه و تحليل هزينه...................................................................30
2-14- تعريف زنجيره ارزش به منظور تجزيه و تحليل هزينه...........................................30
2-14-1- رفتار هزينه ها...........................................................................................31
2-15- پیشینه تحقیق ..............................................................................................31
2-15-1- تحقیقات داخلی............................................................................................31
2-15-1-1- تحلیل زنجیره ارزش در خوشه مبلمان تهران................................................31
2-15-1-2- مقاله تاثیرات فناوری اطلاعات بر زنجیره ارزش سازمانی.................................34
2-15-1-2-1- برنامه ریزی منابع انسانی چیست؟..............................................34
2-15-1-2-2- تحلیل زنجیره ارزش صنایع فرآوری سیب زمینی استان اردبیل.]20[.........36
2- 15-2- تحقیقات خارجی..........................................................................................40
2-15-2-1- نوآوری زنجیره ارزش..........................................................................40
2-15-2-2- زنجیره ارزش...........................................................................................40
2-15-2-3- راهنمایی برای تحلیل زنجیره ارزش.......................................................40
فصل سوم:روش تحقیق................................................................................................42
3-1- روش تحقیق: کاربردی- توصیفی...........................................................................43
3-2- جامعه آماری........................................................................................................43
3-3- متغیرها...........................................................................................................43
3-4- ابزار جمع آوری اطلاعات..................................................................... 43
3-5- روایی ابزار.............................................................................................................44
3-6- مراحل اجرا............................................................................................................... 44
3-7- روش محاسباتی.............................................................................................. 44
3-7-1- نحوه محاسبه ارزش افزوده........................................................................ 45
3-7-1-1- روش تفریقی................................................................................................45
فصل چهارم: تجزیه وتحلیل آماری.............................................................................. 46
4-1- مقدمه......................................................................................................................47
4-1-1- انواع تابلو ها از نظر سطح ولتاژ......................................................................47
4-2- بررسی سوال فرعی اول تحقیق...................................................................................48
4-2-1- مرحله اول تدارکات ورودیها......................................................................48
4-2-2- مرحله دوم: عملیات ساخت و تولید................................................................49
4-2-2-1- قسمت های مختلف کارگاه تابلو سازی.........................................................49
4-2-2-1-1- قسمت فلز کاری ..................................................................................49
4-2-2-1-2- قسمت رنگ..........................................................................................50
4-2-2-1-3- قسمت مونتاژ الکتریکی..............................................................................52
4-2-3- مرحله سوم: تدارکات خروجی............................................................................53
4-2-4- مرحله چهارم: بازاریابی و فروش........................................................................53
4-2-5- مرحله پنجم :خدمات پس از فروش...................................................................53
4-3- بررسی سوال دوم فرعی .............................................................................................54
4-3-1- مرحله اول : تدارک ورودیها........................................................................54
4-3-2- مرحله دوم: ساخت و تولید................................................................56
4-3-2-1- لیست هزینه های مراحل تولید درانواع محصولات ..............................................58
4=3-3- مرحله سوم:تدارکات خروجیها...............................................................68
4-3-4- مرحله چهارم:بازار یابی وفروش......................................................................70
4-3-5- مرحله پنجم: خدمات پس از فروش .............................................................71
4-4- بررسی سوال سوم فرعی.............................................................................................74
4-4-1- سهم ومیزان هرکدام ازفعالیتهای ارزشی درارزش افزوده کل.....................................................74
4-4-2- محاسبه در صد هزینه های هر فاز ....................................................................74
4-4-3- درصد ارزش افزوده هر فعالیت در انواع محصول .........................................77
4-4-4- درصد ارزش افزوده ایجاد شده در انواع محصولات....................................................82
فصل پنجم:نتیجه گیری............................................................................................................84
5-1- مقدمه ...................................................................................................................85
5-2- مقایسه با دیگر تحقیقات........................................................................................86
5-2-1- شرکت خزر برق ساحل............................................................................................86
5-2-2- مبلمان خوشه تهران.............................................................................................86
5-2-3- شرکت خودرو سازی ایران..................................................................................86
5-2-4- زنجیره ارزش صنایع منتخب استان اردبیل........................................................87
5-2-5- بهبود مستمر زنجيره هاي ارزش – تأمين...................................................87
5-2-6- تاثیرات فناوری اطلاعات بر زنجیره ارزش...............................................................87
5-2-7- نوآوری در زنجیره ارزش.......................................................................................88
5-2-8- زنجیره ارزش................................................................................................89
5-2-9-راهنمایی برای تحلیل زنجیره ارزش..................................................................89
5-3- محدودیتهای تحقیق....................................................................................................89
5-4- محدودیتهای محقق..................................................................................................90
5-5- پیشنهاد به شرکت خزر برق.............................................................................................91
5-6- پیشنهاد به دیگر محققین..............................................................................................91
5-7- نتیجه گیری......................................................................................................................92
منابع..........................................................................................................................................93