افزایش و اختلافات جهانی موجود در شیوع اگزما و سایر بیماری های آلرژیک می تواند نشان دهنده تاثیر عوامل محیطی از جمله شرایط اقتصلادی - اجتماعی بر این بیماری ها باشد. در این مطالعه به بررسی ارتباط میان علایم اگزما و شرایط اقتصادی- اجتماعی پرداخته شد. در این مطالعه، در ابتدا پرسشنامه مطالعات بین المللی آسم و آلرژی در کودکان ترجمه و معتبر گردید سپس از آن به منظور تعیین شیوع و شدت علایم بیماری در میان 1904 دانش آموز 6 - 7 و 13 - 14 ساله در مناطق مختلف تهران استفاده شد. شیوع بیماری اگزما در مقایسه با مطالعات قبلی افزایش یافته است و شرایط اقتصادی- اجتماعی به طور معناداری با شیوع این بیماری در ارتباط است. می توانید این پایان نامه دکتری داروسازی را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
اگزما یا درماتیت اتوپیک شایع ترین بیماری التهابی پوستی عودکننده در کودکان است که شیوع آن به طور جهانی در حال افزایش می باشد و مشکلات بسیاری برای بیماران، خانواده آن ها و جامعه به وجود می آورد. با وجود اینکه این بیماری تهدیدکننده حیات نیست، تاثیر مهمی بر کیفیت زندگی می گذارد. خارش مدام پوست سبب آسیب پوست، عفونت های باکتریایی ثانویه ومحرومیت از خواب در بیمار و والدین و ضررهای اقتصادی می گردد. سایر بیماری های آلرژیک مانند آسم و رینیت معمولا بعد از ابتلا به اگزما بروز می کنند و مداخله سریع می تواند از بروز آسم و رینیت جلوگیری نماید. علل این بیماری به خوبی مشخص نیست. برخی مطالعات حاکی از ژنتیکی بودن این بیماری و برخی نشان دهنده تاثیر عوامل محیطی بر آن هستند (1,2).
درماتیت اتوپیک، مزمن ترین و عودکننده ترین بیماری التهابی پوستی است و با توجه به افزایش شیوع آن خصوصا در کشورهای پیشرفته، یک مشکل بزرگ محسوب می شود. پاتوفیزیولوژی این بیماری پیچیده است. اتوپی والدین، خصوصا درماتیت اتوپیک، بطور قابل توجهی با بروز و شدت این بیماری در اوایل کودکی در ارتباط است. سایر فاکتورهای پاتوژنیک شامل فاکتورهای محیطی، ایمونولوژیکی، ژنتیکی و فارماکولوژیکی می باشد.
به عنوان یک قانون، درماتیت اتوپیک در طی اولین سال زندگی شروع شده و به صورت پچ، پلاک، پاپول و وزیکول ظاهر می شود. در طی دوره بیماری معمولا رفتگی و سفت شدن پوست و عفونت های باکتریایی ایجاد می شوند. سایر اختلالات آلرژیک از جمله رینوکانژیکتیویت آلرژیک یا آسم آلرژیک ممکن است در طی دوره فعال یا عود درماتیت اتوپیک ایجاد گردند.
ضرورت اهمیت موضوع
بدیهی است برنامه ریزی صحیح در رابطه با این بیماری مستلزم شناخت صحیح میزان شیوع و شدت آن در افراد مبتلا بوده و مطالعات اپیدمیولوژیک به خوبی می توانند در این رابطه به کار گرفته شوند. این مطالعه به منظور تعیین فراوانی و شدت اگزما در کودکان ساکن تهران و مقایسه آن در داخل و خارج کشور، تهیه آمار اولیه و زمینه برای مطالعات آینده، ارزیابی ارتباط بین شیوع و شدت آن با عوامل مساعد کننده و تاثیرگذار بر بیماری نظیر نحوه زندگی، عوامل محیطی و ژنتیک انجام شده است.
مشاهدات اپیدمیولوژیک مبتنی بر ارتباط بین شرایط اقتصادی- اجتماعی با این بیماری نا استوار بوده اند. عده ای از محققین تئوری وضعیت بهداشتی را بعنوان علت این بیماری پیشنهاد کرده اند که بطور خلاصه بیان کننده آن است که هرچه سطح مراقبت بهداشتی جامعه بالاتر برود به همان اندازه نسبت شیوع بیماری های آلرژیک افزایش می یابد. وضعیت اقتصادی- اجتماعی با شرایط محیطی (فیزیکی، اجتماعی و روانی) در ارتباط است. لذا در این مطالعه تصمیم گرفته شد که با بدست آوردن اطلاعاتی از قبیل محل زندگی، درآمد خانواده، شغل و تحصیلات والدین و ارتباط آن با شیوع بیماری، ابهامات موجود درباره علت بروز این بیماری روشن تر گردد.
تعریف
این بیماری با توجه به مفاهیم مختلف پاتوژنز آن، اسامی متعددی دارد و بیشتر به آن درماتیت اتوپیک یا اگزمای اتوپیک گفته می شود. در سال 1967 آنتی بادی های IgE برای اولین بار بعنوان یک نشانه در اختلال سیستم ایمنی کشف شده و به این بیماری نسبت داده شدند. در سال 2004 سازمان جهانی آلرژی، واژه اتوپی را برای بیماری های مرتبط با ایجاد حساسیت توسطIgE تعریف نمود. این نامگذاری جایگزین واژه درماتیت اتوپیک خارجی می باشد و تنها شامل بیمارانی می شود که حساسیت های IgE را دربرابر آلرژن های استنشاقی یا خوراکی، در تست های پوستی یا خونی نشان می دهند. تعداد کمی (حدود 20-30%) از بیماران با علایم کلینیکی درماتیت اتوپیک را بدون وجود IgE نشان می دهند که برای این گروه واژه اگزمای غیراتوپیک به کار برده می شود (3).
اثر بر کیفیت زندگی
درماتیت اتوپیک یکی از رایج ترین علل مراجعه به پزشکان عمومی، اطفال و درماتولوژیست ها می باشد. کنترل این بیماری نیازمند مراجعه مکرر و درمان های پیچیده با هدف کاهش خشکی پوست، کاهش التهاب و بهبود کیفیت زندگی می باشد (1).
درماتیت اتوپیک بر زندگی بیماران و والدینشان در طولانی مدت اثر منفی می گذارد. این بیماری همچنین به دلیل هزینه های اقتصادی و زمانی برای بیمار و سیستم سلامت، بر جامعه نیز تاثیر گذار می باشد (4).
نوزادان مبتلا به درماتیت اتوپیک ترس و وابستگی بیشتری به والدینشان دارند. این بیماری مشکلات عاطفی زیادی برای کودکان ایجاد می کند. بی خوابی سبب خستگی و از دست دادن تمرکز و ایجاد مشکلات رفتاری و کاهش کارایی کودکان گردیده و همچنین رشد اجتماعی آن ها به دلیل فقدان اعتماد به نفس تحت تاثیر قرار می گیرد. در نوجوانان نیز این بیماری سبب ایجاد اضطراب و افسردگی شده و بر تحصیلات و رشد اجتماعی و انتخاب شغلی آن ها اثر می گذارد (1و4).
والدین کودکان مبتلا به درماتیت اتوپیک دچار احساساتی از قبیل احساس گناه، خستگی، نا امیدی و درماندگی می کنند. این مشکلات در خانواده های کم درآمد تر که از حمایت های اجتماعی کمتری برخوردارند، بیشتر می شود (4).
ژنتیک و اختلال در عملکرد سد پوستی
اختلالات ژنتیکی می توانند سبب اثر از دست رفتن آب ترنس اپیدرمال، کاهش رطوبت پوست، کاهش مقادیر عوامل مرطوب کننده و درنتیجه خشکی پوست و اختلال در سد پوستی گردند. از جمله این اختلالات ژنتیکی می توان جهش در ژن filaggrin(پروتئینی ضروری برای حفظ تشکیل لایه شاخی) را نام برد (5).
فهرست مطالب
عنوان صفحه
خلاصه فارسی .........................................................................................................................1
مقدمه ...........................................................................................................................2
فصل اول: کلیات
1-1. بیان مساله ......................................................................................................................4
1-2. ضرورت اهمیت موضوع .................................................................................................4
1-3. اهداف .................................................................................................................5
1-3-1. اهداف اصلی ....................................................................................................5
1-3-2. اهداف فرعی ...................................................................................................5
1-3-3. اهداف کاربردی .............................................................................................5
فصل دوم: بررسی متون و مطالعات دیگران در این زمینه
2-1. مقدمه .....................................................................................................................8
2-2. تعریف .........................................................................................................8
2-3. اپیدمیولوژی ..............................................................................................................9
2-4. علایم بالینی .............................................................................................................10
2-5. معیارهای تشخیص .....................................................................................................11
2-6. بیماری های همراه ......................................................................................................12
2-7. اثر بر کیفیت زندگی ....................................................................................................13
2-8. پاتوژنز ...................................................................................................................14
2-8-1. ژنتیک .....................................................................................................................14
2-8-2. ژنتیک و اختلال در عملکرد سد پوستی ......................................................................................15
2-8-3. نظریه بهداشت .......................................................................................................15
2-9. عوامل برانگیزاننده ...................................................................................................16
2-10. درمان ..................................................................................................................17
فصل سوم: مواد و روشها
3-1. نوع و جامعه مورد مطالعه ...............................................................................................22
3-2. ابزار جمع آوری داده ها ................................................................................................22
3-3. روش کار ...............................................................................................................23
3-4. روش نمونه گیری و حجم نمونه ....................................................................................23
3-5. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ....................................................................................24
3-6. ملاحظات اخلاقی ..................................................................................................24
فصل چهارم: نتایج
4-1. توصیف اطلاعات دموگرافیک کل جمعیت ......................................................................................26
4-2. توصیف اطلاعات مربوط به شیوع، شدت و کنترل اگزما ...................................................................28
4-3. توصیف ارتباط بین عوامل دموگرافیک و بروز اگزما .........................................................................32
4-4. توصیف ارتباط بین سابقه ی بیماری ها و بروز اگزما ........................................................................34
4-5. توصیف شیوع آسم، رینیت آلرژیک و اگزما درکل جمعیت ...............................................................37
4-6. توصیف وجود سایر بیماری های آلرژیک در افراد مبتلا به اگزما .......................................................38
4-7. توصیف ارتباط بین سابقه مصرف دارو و بروز اگزما .........................................................................39
4-8. توصیف ارتباط بین تاریخ زایمان و وزن هنگام تولد و بروز اگزما ....................................................40
4-9. توصیف ارتباط بین تغذیه با شیر مادر و بروز اگزما ..........................................................................41
4-10. توصیف ارتباط بین رفتن به مهدکودک و بروز اگزما .......................................................................41
4-11. توصیف ارتباط بین نگهداری حیوان خانگی و بروز اگزما ...............................................................42
4-12. توصیف ارتباط بین نوع خیابان محل زندگی و بروز اگزما ..............................................................44
4-13. توصیف ارتباط بین شرایط اقتصادی- اجتماعی و بروز اگزما ..........................................................44
4-14. توصیف ارتباط بین شرایط اقتصادی- اجتماعی و برخی از فاکتورهای مورد بررسی ......................47
4-15. توصیف ارتباط بین سابقه بیماری های آلرژیک والدین و بروز اگزما ..............................................53
4-16. توصیف ارتباط بین استعمال سیگار والدین و بروز اگزما ...............................................................56
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1. بحث .................................................................................................59
5-2. نتیجه گیری ...............................................................................................................75
5-3. پیشنهادات ..........................................................................................................77
خلاصه انگلیسی ........................................................................................................79
منابع .................................................................................................................................81
ضمائم ................................................................................................................93
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول4-3-1. فراوانی عوامل دموگرافیک ..............................................32
جدول4-4-1. فراوانی سابقه ی بیماری .................................................................34
جدول4-7-1. فراوانی مصرف دارو در بیماران ...........................................................39
جدول 4-8-1. فراوانی تاریخ زایمان و وزن هنگام تولد ................................. 40
جدول 4-9-1. فراوانی تغذیه با شیر مادر ..................................................................41
جدول 4-10-1. فراوانی رفتن به مهدکودک .............................................................41
جدول 4-11-1. فراوانی نگهداری حیوان خانگی ..........................................................42
جدول 4-11-2. فراوانی نوع حیوان خانگی در حال حاضر ......................................................................43
جدول4-12-1. فراوانی نوع خیابان محل زندگی .......................................................................................44
جدول 4-13-1. فراوانی سطح تحصیلات والدین .....................................................................................44
جدول 4-13-2. فراوانی شغل والدین ...................................................................46
جدول 4-13-3. فراوانی میزان درآمد ماهیانه خانواده .................................................................46
جدول 4-15-1. فراوانی سابقه بیماری های آلرژیک والدین ......................................................................53
جدول 4-15-2. فراوانی سابقه بیماری های آلرژیک در پدر، مادر و هردو ................................................55
جدول 4-16-1. فراوانی استعمال سیگار والدین ........................................................................................56
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 4-1-1. پراکندگی جنس در کل جمعیت .........................................................................................26
نمودار 4-1-2. پراکندگی سن در کل جمعیت ..........................................................................................26
نمودار 4-1-3. توزیع جمعیت در مناطق مختلف تهران .............................................................................27
نمودار 4-2-1. شیوع اگزما در 12 ماه گذشته .........................................................28
نمودار 4-2-2. ماندگاری علایم اگزما در 12 ماه گذشته ............................................................................29
نمودار 4-2-3. غیبت از مدرسه به دلیل علایم اگزما .................................................................................29
نمودار 4-2-4. شدت بیماری براساس بی خوابی .......................................................................................30
نمودار 4-2-5. مراجعه به متخصص در بیماران .......................................................31
نمودار 4-2-6. مصرف دارو در بیماران ................................................................................31
نمودار 4-4-1. ارتباط بین سابقه داشتن آسم و ریسک بروز اگزما ............................................................35
نمودار 4-4-2. ارتباط بین سابقه داشتن رینیت در یک سال اخیر و ریسک بروز اگزما ..............................35
نمودار 4-4-3. ارتباط میان شدت بیماری اگزما(وجود بی خوابی)و ابتلا به رینیت ...................................36
نمودار 4-11-1. ارتباط بین نگهداری حیوان خانگی در یک سال اخیر و ریسک بروز اگزما .................43
نمودار 4-13- 1 و 4-13-2. ارتباط بین تحصیلات والدین و شدت اگزما(بی خوابی) .............................45
نمودار 4-13-3. ارتباط بین تحصیلات پدر و ریسک بروز اگزما ..............................................................47
نمودار 4-14-1. ارتباط بین سطح تحصیلات پدر و استعمال سیگار ..........................................................47
نمودار 4-14-2. ارتباط بین میزان درآمد ماهیانه و استعمال سیگار پدر ......................................................48
نمودار 4-14-3. ارتباط بین نوع شغل و استعمال سیگار پدر .....................................................................48
نمودار 4-14-4 و نمودار 4-14-5. ارتباط بین سطح تحصیلات والدین و رفتن به مهدکودک ..................49
نمودار 4-14-6. ارتباط بین شغل مادر و رفتن به مهدکودک .....................................................................50
نمودار 4-14-7. ارتباط بین میزان درآمد ماهیانه خانواده و رفتن به مهدکودک ..........................................50
نمودار 4-14-8. ارتباط بین سطح تحصیلات مادر و مصرف دارو در فرزند ..............................................51
نمودار 4-14-9. ارتباط بین سطح تحصیلات پدر و مصرف دارو در فرزند ...............................................52
نمودار 4-15-1. ارتباط بین سابقه آسم در والدین و ریسک بروز اگزما .....................................................54
نمودار 4-15-2. ارتباط بین سابقه رینیت در والدین و ریسک بروز اگزما .................................................54
نمودار 4-15-3. ارتباط بین سابقه اگزما در والدین و ریسک بروز اگزما ...................................................55