دانلود تحقیق شهرسازی با عنوان طراحی شهری (فایل word)

به عبارت ساده می توان گفت که هدف طراحی شهری مآلاً همان هدف شهر است. شهرها و یا به عبارت صحیح تر مجتمع های زیستی بمنظور تامین مقاصد خاص و معینی برای ساکنینشان ایجاد شدند و طراحی شهری می تواند به حصول مؤثرتر، مستقیم تر و آگاهانهتر هدفهای فوق کمک کند. بدیهی است که اهداف و مقاصد شهرها در اثر ظهور تکنولوژی، رشد و توسعه سازمان اقتصادی - اجتماعی (مثل توزيع جعیت، تمرکز و عدم تمرکز و تراکم)، انگیزه های آموزشی و فرهنگی و نیروهای سیاسی، قانونی و اداری همواره در طول تاریخ دستخوش تغییر و تحول اساسی گردیده است. اسناد و مدارکی موجود است که حاکی از آنست که بشر خیلی به کندی و به تدریج شهرگرا شده است. شهرهای اولیه شرقی مراکز مقدسی بوده اند که برای مراسم دینی و افسانه ای مورد استفاده قرار می گرفتند. ولی نهایتا کشاورزان و دهنشینان بطرف شهرها مهاجرت می کنند. مازادی در محصولات کشاورزی بوجود می آید، تولید، تخصصی و متمرکز شده و با پیشرفت تکنولوژی و ادامه این روند شهرنشینی شروع و با مسائل و امکانات خاص خود ادامه می یابد. می توانید این تحقیق رشته شهرسازی را به صورت فایل word دانلود نمایید.

مقدمه

بشر از همان ابتدای پیدایش جوامع و مجتمع های زیستی اولیه در پاسخ به یکی از اساسی ترین نیازهای طبیعی و فطری خویش سعی کرده است محیط و دنیای ساخته شده خود را تحت کنترل در آورد. این کنترل که با توسل به وسائل گوناگون طبیعی، افسانه ای، مذهبی و عملکردی تحقق پیدا می کرده خود را بصورت نوعی «نظم»، الگو و شکل محیط زیست انسان منعکس می نموده است. بنابراین «نظم» یک اصل اساسی و بنیادی است که عامل اصلی کنترل و ادامه بقاء هر چیز میشود. ریشه این نظم از طبیعت ناشی شده و از آنجا به تمام فعالیتهای بشر رسوخ پیدا کرده است.

بطور کلی «نظم» شاید تنها خصیصه ای باشد که می توان در کلیه نظامها، صرف نظر از شکل، عملکرد و اندازه آنها مشاهده کرد. در حقیقت می توان گفت که «نظم» وجه مشترک نظامها است. لیکن نوع، شکل و ماهیت این «نظم» از نظامی به نظام دیگر میتواند کاملا متفاوت باشد. مثلا در یک نظام فیزیکی ممکن است این نظم بصورت شکل و سازمان فضائی جلوه کند؛ ولی در یک نظام فعال، عملکرد است که نظم خاصی پیدا می کند. بدیهی است بین نظم کالبدی و نظم عملکردی هر نظام می توان رابطه ای مشخص پیدا نمود.

فیزیک و قوانین فیزیکی (مانند فرضیه نسبی انشتین و تئوری کوانتوم) حاکی از نوعی نظم است و همچنین است طرز قرارگیری و حرکت یک اتم، ملکول و یا امواج عناصر و فعل و انفعالات شیمیایی نیز دربردارنده نظم خاص خود می باشند.

زیبائی چشمگیر یک بلور کریستال از قرارگیری هماهنگ و منظم اتمهای آن در غالب ملکول ها براساس اصول خاص هندسی ناشی می شود. و یا زیبایی طبیعی دانههای برف در شکل قرینه ای آنست. همینطور است شکل تارهای عنکبوت، کندوی عسل، سلول‌های پوست حیوانات و گیاهان و غیره.

حقیقت اینست که عناصر و نظام‌های طبیعی هرکدام از مجموعه ای از قوانین و اصول عمومی تبعیت می کنند. ممکن است شناخت و دست یابی به این اصول راه واقعیتهای طبیعت هستند جزء اکتشافات علمی خود بحساب آوریم، لیکن این واقعیت بهر حال در طبیعت وجود داشته و خواهند داشت. خواه ما بدنبال کشف آنها برویم یا نه. در تحقیقات علمی اینک برای ما مشخص شده است که معنی غائی بسیاری از اشیاء و فرآیندها که تنوع موجود در آنها گاهی ما را گمراه می سازد می بایستی در همان وضعیتی که قرار گرفته اند و در رابطه با عوامل جنبی آن مورد تفحص قرار گیرند. شناخت جامع شکل، عملکرد و روابط تنها از طریق مراجعه به یک ماتریس کلی که در آن طبیعت به انحاء مختلف خود را بیان می کند میسر است.

ارکان و عوامل شکل دهندة شهر

 سه عامل یا سه رکن اساسی به عنوان اجزاء یا عناصر اصلی تشکیل دهندۀ شهر ایفای نقش می کنند: ”انسان“، ”ارتباطات"  و "کالبد". مهمترین عنصر و اصلیترین جزء و عامل پدیدآورنده شهر، ”انسان“ یا ”اهل شهر" یا کسی است که شهر زیستگاه او و مکان فعالیتهایش می باشد؛ که در دو گروه اصلی «شهروند» (یا اهل شهر) و "مدیر شهر" قابل طبقهبندی است. مقصود از "مدیر شهر" نیز همه کسانی هستند که به نحوی در پدید آمدن، ساخت، تحوّلات، اداره، برنامه ریزی، تنظیم روابط و نظارت بر زندگی در شهر دخالت دارند.

پس از ”انسان“، ”ارتباطات" و به عبارتی، قوانین و مقرّرات و آداب و شیوه ها و رفتار و اخلاق اهل شهر قرار دارند که رابطه اهل شهر و همه اجزاء شهر، با یکدیگر، با طبیعت، با ساختههای انسان و با هستی را در قلمروهای مختلف معنوی و مادی حیات اهل شهر تنظیم میکنند؛ و بالاخره، ”کالبد شهر" قرار دارد که متأثر از دو عامل دیگر به اضافه شرایط خاصّ محیطی، اقتصادی، فنّی، علمی و هنری است.

علاوه بر اینها، نظرات مختلفی برای معرّفی اجزاء شهر یا عوامل شکل دهندۀ شهر مطرح میشوند که از جمله آنهاست: ”انسان و محیط و فرهنگ“، ”انسان و فعالیتها و فرهنگ“، ”کار، مسکن، تفریح و حرکت"، "مجموعه ای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و امثالهم. اگر چه هر یک از مقولات "کالبد" و "فعالیتها" واجد جنبه های مختلف معنوی و مادی، یا صورت و معنا می باشند، که باید مورد توجه جدی شهرسازان و مدیران شهر قرار گیرند، اما انسان یا اهل شهر موضوعی است که از بسیاری جهات باید مطمح نظر قرار گیرد. نکته بنیادینی که در هر سه مقوله باید مد نظر قرار گیرد، نقش جهان بینی و فرهنگ در رابطه با کليه مقولات مرتبط با حیات و زندگی شهری و جمعی است، که در مواضعی دیگر به تفصیل درباره آنها سخن گفتهایم (ر.ک: نقی زاده، ۱۳۹۳د؛ همو، ۱۳۹۱؛ همو، ۱۳۹۰ و همو، ۱۳۹۰ب).

قبل از ادامۀ بحث، قابل ذکر است که سوء تفاهم یا خلط شدن موضوعات و جایگزینی معنای واژهها، یا تعابیر، یا بخشینگری و غفلت از توجه به همه جنبهها و اجزاء و عناصر متشکّلۀ یک شهر، سبب میشود تا مفهوم و معنای صحیحی از "شهر" در اذهان وجود نداشته باشد و عموماً با شهرسازی خلط شود. در این زمینه، نکاتی واجد اهمّیت هستند که برخی "شکلی" و بعضی دیگر "محتوایی" هستند. در مورد موضوعات شکلی، بیتوجّهی به مفهوم واژهها و تعابیر، اوّلین اشکال است. باید توجّه داشت که: "شهر" با شهرسازی دو تعبیر کاملاً متفاوت هستند. اوّلاً، شهر به عنوان یک مفهوم، واجد دو وجود یا دو قلمرو "ذهنی" و"عینی" است؛ که این قلمروها در عین تمایز، مکمّل یکدیگرند.

شهر به عنوان مکان زیست انسانها، اوّلاً، واجد موجودیّتی "عینی" است که وقتی با صفتی (مثلا اسلامی یا ایرانی) وصف می شود به سمت موجودیّت "ذهنی" خود نیز میل میکند. در عین حال، ممکن است این دو وجه از وجود یک پدیده، به مراتب مختلفی بر هم منطبق باشند؛ که میزان این انطباق، از "صفر" تا "انطباق کامل" در نوسان است. ثانياً، شهر موجودی با ساحتهای وجودیّ متنوّع است؛ و به عبارتی، اجزاء و عناصر متعدّدی در شکلگیری و ظهور یک شهر دخالت دارند؛ که آنها را در سه گروه اصلی ”انسان“، "ارتباطات" و "آثار" می توان طبقه بندی کرد؛ که در سطور فوق به آن اشاره شد. اما شهرسازی فرآیندی است که متشکل از برنامه ها و طرح های متفاوت و متأثر از عوامل بیرونی و درونی اجزاء و اركان خویش است.

خلاصه این که، "انسان" عنصر اصلی دخیل برای ظهور هر شهری است، که به صورت، طراح، سازنده، بهره بردار، مدیر و اهل آن، ظاهر می شود. به بیان دیگر، سه قلمرو اصلی شکل دهنده شهر (مطابق نمودار ۲-۱) وابسته به انسان هستند. طبیعی است که اولین وجه، وجه فکری و اعتقادی انسان است. وجه دوم، وجه فرهنگی و اخلاقی و رفتاری و عملی انسان است. و بالاخره سوم، وجه کالبدی است که حاصل عمل انسانی و فضای رفتارها و تجلی گاه باورهای اوست.

فعالیت های جاری در شهر (یا مرتبط با آن)

 همه فعالیتهای مؤثر برای شکلگیری و ظهور و دوام هر شهر، یا به عبارتی، همۀ فعالیتهای جاری در شهر، در سه گروه یا سه نوع فعالیت اصلی قابل طبقهبندی هستند؛ و در واقع، هر شهر (یا آنچه که از یک شهر حس یا ادراک می شود) جلوه و حاصل و برآیند فعالیتهایی است که در یکی از این طبقات فعالیتها قابل جایگیری هستند. این سه دسته فعالیت را شهر "سازی"، شهر"داری" و شهر "نشینی" نامگذاری می کنیم.

به بیان دیگر، هر فعالیّت متصوّری که در شکلگیری کالبد و سیما و منظر شهر یا در شکلگیری صورت ادراکی آن در ذهن انسان مؤثر باشد، در یکی از این سه دسته فعالیت قرار میگیرد. اما دربارۀ تعریف اجمالی این سه دسته فعالیت (شهرسازی، شهرداری و شهر نشینی) قابل ذکر است که:

  شهر"سازی" به همه فعالیتهای مربوط به ساختن شهر (اعم از طرّاحی و برنامهریزی و ساختن) اطلاق می شود که در شکلگیری کالبد شهر و اجزاء و فضاها و عناصر آن ایفای نقش میکنند؛ که اصلیترین مرحله، نحوۀ اجرای طرح ها و برنامه ها و همچنین اقدامات جنبی و خارج از محدوده طرح ها و برنامه های مصوب می باشد.

شهر "داری"به شیوۀ مدیریّت شهر و تأثیر این شیوه بر شکلگیری کالبد شهر و فضاهای شهر و به نحوه برخورد تشکیلات مدیریّتی با طرح ها و برنامه ها و اجرای آنها و هر گونه اعمال نظر در تهیۀ طرح ها و برنامه ها و یا اعمال نظر در تغییرات آنها متوجّه است؛ و

شهر"نشینی" به آن دسته از رفتارها و اقدامات اهل شهر می پردازد که به نوبۀ خود در ظهور فضاها و کالبد و سیما و منظر و هویّت شهر، در شکل گیری صورت ادراکی و هویّت شهر در ذهن مردم و همچنین در ویژگی های شهر مئل زیبایی و شادابی و سرزندگی و وحدت و مشارکت تأثیرگذار هستند .

د. شهرسازان کیان اند؟

مقصود از شهرسازان در این نوشته، فقط مفهوم اصطلاحی آن، یعنی تحصیل کردههای رشتۀ شهرسازی (به عنوان رشتهای آموزشی یا تهیه طرح و برنامه برای شهر) نیست، بلکه منظور همۀ کسانی است که در شکلگیری و توسعه و گسترش کالبد و سیما و منظر شهر (هر چند کوچک یا ظاهراً نامربوط) نقشی را ایفا میکنند. به این ترتیب، برای شهرسازان (یا کسانی که در شکلگیری شهر ایفای نقش میکنند) سه معنی، یا سه دسته مصداق کلی (و یک گروه فرعی) را می توان معرفی کرد. .

•           مصداق اول گروهی از تحصیل کردگان رشته های برنامه ریزی شهری، طراحی شهری یا شهرسازی هستند که در بخشهای مختلف برنامه ریزی و طراحی و مشاوره و سامانۀ مدیریت شهر مشغول به کار و فعالیت هستند.

•           گروه دوم تحصیل کردگان برخی از رشته های مرتبط و فرعی مثل مدیریت شهری ، معماری، طراحی محیط و منظر، عمران و امثال اینها هستند که در بخشهای مدیریتی و تصمیم گیری و تصمیم سازی شهر مشغول به کار هستند، و با شهرسازان همکاری میکنند، یا آنها را به کار میگیرند.

•           گروه سوم کسانی هستند که على الظاهر کاری به ساختن شهر ندارند، اما طرح ها و برنامه ها و آثارشان در شکلگیری شهر و کالبد و سیما و منظر آن تاثیر دارند؛ که مهندسین، تولید کنندگان مصالح، سیاستمداران و تجار در این گروه قرار میگیرند.

•           و بالاخره، گروه فرعی (چهارم) گروهی هستند که بدون برخورداری از آگاهیها و دانشهای مربوط به "شهر" و شهر"سازی" و شهر"داری" در جایگاهی قرار می گیرند که شهر "سازی" و شهر"داری" میکنند یا شهر"سازان" (و متخصصین رشتههای مرتبط) را در جهت منویات خویش به کار میگیرند. در این گروه (گروه چهارم) حتی افرادی هستند که نام شهر "نشین" بر خود مینهند، اما به سادهترین آداب شهر "نشینی" نیز آشنا نیستند و قوانین و آداب و فرهنگ شهر "نشینی" را رعایت نمیکنند.

تعریف طراحی شهری

 تعاریف همه کسانی که درباره تعریف طراحی شهری اظهار نظر نموده اند، برخاسته از رویکردشان به تعریف شهر و آن مقیاسی از شهر که مد نظرشان بوده (مثل فضای عمومی، فضای شهری، بدنه خیابان ها و میدان ها) می باشد.

برای طراحی شهری از دیدگاههای مختلفی که عموماً از تفکر جنگ است، و با عنایت به خصیصههای مطرح برای آن تعاریف متنوعی ارائه شده است؛ از جمله این که به عنوان فعالیتی شهودی- هنری، مسئلهگشایی تحلیلی، خلق یک فرآورده، خلق یک فرایند، پاسخ کالبدی به نیازهای انسان، تجلی اراده و خلاقیت فردی ، تجلی اراده و مشارکت جمعی، فعالیتی خاص، فعالیتی میان رشتهای، ساماندهی کالبدی عرصه عمومی شهری، تعین کالبدی فرهنگ و خاطره جمعی و حس مکان، هنر ایجاد ارتباط، و یا به عنوان غنی ساختن تجربه فضایی شهر تعریف شده است.

عدهای طراحی شهری را خلق فضای زیبا میدانند. برخی دیگر، آن را یک فرایند میدانند. برخی گروهها، طراحی شهری را معماری در مقیاس کلان می شمارند. بعضی دیگر، همه این رشتهها را زیرمجموعه منظر شهری میپندارند. گروه دیگر طراحی شهری را توجه به بعد سوم و در نظر گرفتن ارتفاع و تهیه نقشه های سه بعدی میدانند؛ و عده ای دیگر، طراحی شهری را حلقه واسط رشته هایی چون برنامه ریزی شهری و معماری می شمارند.

تفکر کلگرایی نیز با عنایت به مؤلفههای زیست محیطی، تجربه - زیباشناختی و عملکردی تعریفی را از طراحی شهری ارایه می نماید که به نحوی منجر به ارتقای کیفیات سه گانه فوق گردد (گلکار، ۱۳۷۸).

طراحی شهری به عنوان فرایندی انسانی که با بهبود کیفیت کالبدی محیط زیست سروکار دارد نیز معرفی می شود (توسلی و بنیادی، ۱۳۷۲، ص ۴). این تعریف، البته، حوزة طراحی شهری را اساساً بین فضای ساختمانها میداند که عملاً میدانها و خیابانها مصادیق آنها هستند (توسلی و بنیادی، ۱۳۷۲). نظریه دیگری حوزه نظری طراحی شهری را در سه حوزه کلان نظریات محتوایی، نظریات هنجاری و نظریات رویه ای طبقه بندی میکند (عباس زادگان، ۱۳۸۶).

درباره طبقه بندی زمانی طراحی شهری نیز مراحلی مطرح شده است که این مراحل(یا دوره ها) به "پیش طراحی شهری"، "طراحی شهر آرایشی، "طراحی شهری عملکردگرا" ، "طراحی شهری ادراکی" و "طراحی شهری پایدار" تقسیم شدهاند که در طول تاریخ به دنبال هم آمده اند (گلکار، ۱۳۸۲). این نظریه که این مراحل را به عنوان تولد تا بلوغ طراحی شهری معرفی میکند، طراحی شهری را دارای ماهیتی پویا و تحول یابنده میداند. نکته جالب توجه این است که این نظریه دوران چند هزار ساله ایجاد شهرها و فضاهای شهری تا سال ۱۹۶۰ میلادی که سال تأسیس اولین دوره رسمی دانشگاهی طراحی شهری است، را دورۀ جنینی و پیش طراحی شهری میداند. از میان همه آثار این دوران طولانی نیز، فقط مداخلات بارون هاسمن در پاریس، آموزه های کامیلوسیته و جنبش منظرسازی اشاره میشود؛ و همه فعالیت ها و طرح های بزرگ و کوچک اجراشده در جهان و از جمله ایران معقول میماند.

در نظریهای دیگر، طراحی شهری پرکننده خلأیی معرفی میشود که بین دو رشتهای و برنامهریزی شهری وجود دارد. اصلی ترین مؤلفههای طراحی شهری از این منظور مؤلفههای عملکردی، زیست محیطی، زیباشناختی عینی و زیباشناسی ذهنی- ادراکی میباشند.

فهرست مطالب

·         فصل اول

·         فلسفه وجودی طراحی شهری و مرور تاریخی آن

·         فصل دوم

·         تعاریف مرتبط با شهر و طراحی شهری

·         شهر

·         ارکان و عوامل شکل دهندة شهر

·         فعالیت های جاری در شهر (یا مرتبط با آن)

·         شهرسازان کیان اند؟

·         مراحل اصلی فرآیند ساختن شهر

·         برنامه ریزی شهری

·         طراحی منظر

·         طراحی شهری و موضوعات مرتبط

·         سابقه طراحی شهری

·         فرآیند خلق فضا

·         تعریف طراحی شهری

·         تعریف مختار طراحی شهری

·         دلایل استفاده از مفهوم فرایند در طراحی شهری

·         مقیاسهای طراحی شهری

·         ارتباط و سلسله مراتب فضا و مکان

·         فضا

·         طبقه بندی اصول طراحی شهر، فضای شهری و مکان

·         فصل سوم

·         فرایند طراحی شهری

·         زیرمجموعه ها و علوم مرتبط با طراحی شهری

·         خصوصیات و عوامل مؤثر بر فرایند طراحی شهری

·         طراحی شهری در چهارچوب مطالعات طرح جامع

·         اهداف فرایند طراحی شهری

·         فصل چهارم

·         طراحی شهری و جعبه ابزار برنامهریزی

·         شناخت و درک بستر محلى

·         تجزیه و تحلیل کار کردی بر حسب طراحی شهری

·         گوناگوني (تنوع)

·         طراحی شهری و برنامه توسعه

·         آنچه يك راهنمای طراحی انجام می دهد

·         سایر اطلاعات مورد نیاز به منظور پشتیبانی از درخواست رسمی صدور پروانه

·         فصل پنجم

·         طراحی شهری و تأثیر عوامل اقلیمی

·         تناسبات فضایی

·         منظر سازی و دخل و تصرف در توپوگرافی

·         فصل ششم

·         اصول مدیریتی طراحی شهری

·         فصل هفتم

·         مفهوم جهانی شدن و شهر جهانی و سطوح مختلف جهانی

·         جهانی شدن

·         جهانی شدن اقتصادی

·         فصل هشتم

·         جهانی‌شدن و شهر الکترونیک

·         شهر الکترونیک

·         اجزای شهر الکترونیکی

·         فضای سایبر و فضای سایبرنتیک

·         دسترسی در دوران جهانی شدن