محاربه از جمله جرائم علیه امنیت عمومی در حقوق کیفری ایران می باشد. که در دهه های اخیر بیشترین تغییر را در دامنه جرم انگاری آن شاهد بودیم . در حقوق ایران خروج محاربه از محدوده فقهی آن و قرار گرفتن هم زمان جرائم علیه امنیت عمومی و نیز جرائم علیه حاکمیت سیاسی در این عنوان مجرمانه – به دلیل اختلاط مفهوم محاربه و بغی – توانسته بود حضور فعالی رابه بزه مزبور در قانون مجازات اسلامی اعطا نماید.در واقع قانونگذار به حضور سیاست مبتنی بر وفق و مدارای اسلامی در مواجهه با مخالفین سیاسی در متون قانونی رضایت چندانی نداشته و بدین جهت در ارتباط با جرائم علیه حاکمیت سیاسی نیز به واکنش هایی متوسل شده که حقوق جزای اسلامی آنها را تنها نسبت به خطر آفرینان علیه امنیت عمومی مردم قابل اجرا دانسته است. در راستای چنین سیاست کیفری سختگیرانه ای قانونگذار در مواردی اعمال مجازات محاربه را بر معاونین برخی جرائم علیه امنیت مجاز دانسته و برخی از معاذیر قانونی موجود در این زمینه را نیز حذف نموده است. می توانید این تحقیق رشته حقوق را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
از زمانی که بشر به فایده های زندگی جمعی آگاهی یافت حاضر شد از قسمتی از خواسته ها و تمایلات شخصی خود به منظور نیل به هدف های بالاتر چشم بپوشد. تشکیل حکومت و دولت ، نتیجه تمایل بشر به زندگی جمعی و قاعده مند شدن آزادی ها و تمایلات و واگذاری زمام اداره جامعه به شخص یا اشخاص خاصی به عنوان حاکم و فرمان روا بوده است .اطاعت از حاکم یا فرمان روا در جهت استقرار حکومت و نظم و امنیت به عنوان ارزش و هنجاری مهم شناخته شد و مخالفت با حکومت و نظم مستقر ، فاصله گرفتن از ارزش و هنجار و در نتیجه ( جرم ) تلقی گردید. در میان خدا پرستان دغدغه مهم این بود که : چگونه می توان میان فرمان های الهی و دستورات افرادی که خود را نماینده و کارگزار خداوند در زمین می نامیدند جمع کرد ؟ کسانی اطاعت و فرمان برداری از خود را اطاعت و فرمان برداری و عبادت خدا و سرپیچی از آن را جنگ با خدا می نامیدند.
کسانی که نماینده خداوند در زمین هستند و مشروعیت حکومت خویش را از خدا گرفته اند و یا آنان که با قهرو غلبه ، قدرت و حکومت را به چنگ آورده اند و یا بر اساس خواست و اراده مدام حاکم شده اند ، ولایت ، پادشاهی و حق حکم رانی خویش را مشروع و محترم دانسته و خواستار احترام اتباع و شهروندان به حق حاکمیت و انقیاد و اطاعت از حاکم شدند و لذا عدم انقیاد با تلاش در راستای نابودی و از بین بردن نظم مستقر با واکنش شدید و مجازات های سنگین همراه شد . بدین سبب اولویت دخالت دولت ها در حقوق ، در راستای وضع مجازات هایی جهت مقابله با مخالفان و معارضان خویش بوده است .شواهد تاریخی نشان می دهد بسیاری از خشونت های سیاسی به جهت چالش میان حق حاکمیت حاکمان و الزامات آن و نارضایتی شدید شهروندان و اتباع از حاکم و یا مشوع ندانستن حاکم و در جهت اعمال حق حاکمیت بر سرنوشت بوده است.
مفهوم محاربه
در آیه ، دو قید آمده است : ( محاریه الله و الرسول) و ( الافساد فی الارض) که در باره ی هر یک باید به بحث پرداخت . کلمه ی ( محاربه) از ماده ( حرب ) گرفته شده و نقیض کلمه ( سلم) ( صلح ) است . محاربه در اصل به معنای (سلب ) و گرفتن است و ( حرب الرجل ماله ) به معنای ( سلب الرجل ماله ) است یعنی (مال آن مرد را گرفتند ). چنین کسی را ( محروب ) و ( حریب) می گویند . اطلاق واژه ی حرب بر کسی که برای جنگیدن یا ترسانیدن دیگران سلاح کشیده باشد، به این اعتبار است که او می خواهد جان یا مال یا قدرت یا ملک دیگری را از او بگیرد. به هر حال معنای حقیقی حرب هر چه باشد ، اضافه شدن لفظ محاربه به ( الله ) و ( الرسول ) در آیه ی مبارکه ی ، قرینه ای است بر اینکه معنای حقیقی این کلمه مراد نیست ، زیرا محاربه به معنای حقیقی آن، با خدا ممکن نیست و با رسول اگر چه ممکن است اما قطعا در اینجا مرادنیست زیرا خصوص کسانی که با شخص پیامبری می جنگیدند مقصود آیه نیست ، چه در این صورت آیه اختصاص داشت به زمان حیات پیامبر ، در حالی که کسانی که با پیامبر می جنگیدند فقط کافران زمان او بودند و چنانکه خواهد آمد کافران زمان پیامبر قطعا از مدلول آیه بیرون هستند بلکه نفس اضافه شدن لفظ محاربه به خدا و رسول با هم ، خود قرینه ای است برای اینکه مراد از آن ، معنای گسترده تری از جنگ مستقیم و شخصی است و آن معنا یکی از این دو امر است :
1-مراد از محاربه همان گونه که در لسان العرب آمده ، هر گونه عصیان و مخالفت با حکم خدا و رسول است و ظاهر عبارت علامه طباطبایی در ( تفسیر المیزان ) نیز همان معنا را می رساند.بر این اساس استعمال لفظ محاربه در مطلق عصیان و مخالفت ،از قبیل مجاز در کلمه است.
2- مراد از محاربه با خدا و رسول ، محاربه با مسلمانان است لی به منظور بزرگ جلوه دادن آن توجه دادن به اهمیت امت اسلامی و اینکه جنگ ا امت اسلام به منزله ی جنگ با خدا و رسول است ، لفظ محاربه در آیه به خدا و رسول اضافه شده است. زیرا امت اسلام منتسب به خدا و پیامبر و تحت ولایت آنهاست. چنین معنایی به منزله ی مجاز در اسناد است. 1 ظاهرا ، احتمال دوم متعین است ، زیرا عنوان ( حرب ) در آیه به کار رفته است و مقتضای آن این است که این کلمه خود استعمال شده باشد و الغای معنای اصلی آن ، وجهی ندارد. علاوه بر این ، پذیرفتن مجاز اسنادی در اینجا روان تر و رساتر است ، زیرا منتسب کردن امت اسلام به خدا و رسول و محاربه با آن را محاربه با خدا و رسول دانستن ، بیانگر نکته ی عرفی روشن و رسایی است.
تعریف ادله اثبات
ادله اثبات جرم عبارتند از اقرار ، شهادت ، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی است .احکام و شرایط قسامه که برای اثبات یا نفی قصاص و دیه معتبر است ، مطابق مقررات مذکور در کتاب قصاص و دیانت این قانون می باشد.در مواردی که دعوای کیفری با ادله ی شرعی از قبیل اقرار و شهادت که موضوعیت دارد، اثبات می شود ، قاضی به استناد آنها رای صادر می کند مگر اینکه علم به خلاف آن داشته باشد .
هر گاه ادله ای که موضوعیت دارد فاقد شرایط شرعی و قانونی لازم باشد ، می تواند به عنوان اماره ی قضایی مورد استناد قرار گیرد مشروط بر اینکه همراه با قرائن و امارات دیگر ، موجب علم قاضی شود.
تعریف مجازات
اعما لی که انسان انجام می دهد اگر مخالف اخلاق ،وجدان ،عدالت و قانون باشد ،پا داشهای آن با سرزنش ، نکوهش ،تنبیه ، تادیب و مجازات همراه خواهد بود .به کار بردن کلمات به شکل مترادف ومتعارف مورد قبول است اما وقتی عملی مخالف « قانون » باشد باید فقط کلمه ی مجا زات را به کار برد .در اینجا مجا زات به معنای پا داشی نکو هش کننده ،رنج آور و تر سا ننده است که درمقابل افعال یا ترک افعالی ایجاد شده تا مرتکب یا مر تکبان آن اعمال را تنبیه کنند .
مثال :برخی افراد ممکن است دروغ بگو یند .دروغگو یی عملی نا پسند و نکو هیده است و می توان دروغگو یان را سرزنش یا گاه تا دیب کرد ( حسب اینکه حق تا دیب و یا تنبیه وجود داشته باشد یا نه ،مانند حقو قی که وا لدین نسبت به اطفال دارند) اما نمی توان آنها را به مجا زات (در معنای قا نونی آن ) ر ساند ،چرا که فعل درو غگو یی در قا نون جرم شنا خته نشده است ،مگر در شرا یطی معدود و محدود ،قان ون مجا زا تها را مشخص می کند و انواع آنها را مشخص می سا زد و همچنین نحوه اجرای آنها را اعلام می دارد .
فصل اول :کلیات تحقیق
1-1-مقدمه .........................................................................................................................................................2
1-2-بیان مسئله....................................................................................................................................................3
1-3-ضرورت تحقیق...........................................................................................................................................4
1-4- اهداف تحقیق ...........................................................................................................................................5
1-5- پرسش تحقیق........................................................................................................................................... 5
1-6- فرضیه تحقیق . . .......................................................................................................................................6
1-7-روش تحقیق ..............................................................................................................................................6
1-8- محدوده تحقیق ........................................................................................................................................6
1-9- روش و ابزار گردآوری اطلاعات ..........................................................................................................6
1-10-روش تجزیه و تحلیل داده های تحقیق ....................................................................................................6
فصل دوم : تعا ریف
2-1 – مفهو م محا ربه .......................................................................................................................................8
2-2- تعر یف ادله اثبات ..................................................................................................................................17
2-3- تعریف مجازات ......................................................................................................................................18
ز
فصل سوم : بررسی مواد تشکیل دهنده قانون مجا زات اسلامی نا ظر بر جرم محا ربه
3-1-بر رسی ماده 183 ق. م.ا سال 1370 ........................................................................................................19
3-1-1-نکاتی مر بوط به ماده 183 .............................................................................................................22
3-2 – بر رسی ماده 184 ق. م. ا سال 1370 ...................................................................................................23
3-3- بررسی ماده 185 ق. م. اسال 1370 ........................................................................................................23
3-3-1-نظر فقها را جع به قطا ع الطر یق .....................................................................................................24
3-3-2-بر هم زدن امنیت از طریق سر قت مسلحانه و قطع الطر یق ............................................................25
3-3-3- نکاتی مربوط به ماده 185 .............................................................................................................27
3-4- بررسی ماده 186 ق. م.ا سال 1370 .......................................................................................................27
3-4-1- انواع قیام مسلحانه .......................................................................................................................27
3-4-2-اشکا لات مو جود در ما ده 186 ....................................................................................................29
3-4-3- نکاتی مر بوط به ماده 186 ..........................................................................................................30
3-4-4-اقدام مسلحانه نظا میان علیه جمهوری اسلا می ایران ...................................................................32
3-4-4-1-عنصر مادی جرم ...................................................................................................................32
3-4-4-2- عنصر روانی جرم ................................................................................................................32
3-4-4-3-معادله نمایش عناصر اختصاصی جرم ...................................................................................33
3-5- بررسی ماده 187 ق. م. ا سال 1370 .......................................................................................................33
3-5-1- تحو لات تقنینی بر اندازی ............................................................................................................33
3-5-1-1- ایران قدیم ...........................................................................................................................33
ح
3-5-1-2-دوران انقلاب مشروطه .........................................................................................................36
3-5-1-3- دوران انقلاب اسلامی ..........................................................................................................38
3-5-2- تعریف نیروی بر انداز ....................................................................................................................41
3-5-3- نکاتی مر بوط به ماده 187 .............................................................................................................43
3-5-4-اقدامات علیه تشکیل حکومتی ورژیم..............................................................................................44
حاکم توسط افراددرخدمت نیروهای مسلح
3-6- بررسی ماده 188 ق. م.ا سال 1370 ........................................................................................................46
3-6-1- عناصر مادی جرم ...........................................................................................................................48
3-6-2- عناصر روانی جرم .........................................................................................................................48
3-6-3-نکاتی مربوط به ماده 188 ................................................................................................................48
3-6-4- معا دله نما یش عناصر اختصاصی جرم ..........................................................................................49
3-7- بررسی چند مساله کاربردی متفرع در بحث محاربه ...............................................................................50
3-7-1- مسا له اول .......................................................................................................................................50
3-7-2- مساله دوم .......................................................................................................................................51
3-7-3- مساله سوم ......................................................................................................................................54
3-7-4- مساله چهارم ...................................................................................................................................55
3-8- بغی .........................................................................................................................................................59
3-8-1- رکن مادی بغی در اسلام ................................................................................................................62
3-8-1-1- قیام علیه حکو مت اسلامی (خروج).......................................................................................63
ط
3-8-1-2- وجود تا ویل یا شبهه ............................................................................................................64
3-8-1-3- وجود سازمان وتشکیلات .....................................................................................................65
3-8-2-مسلمان بودن باغیان .......................................................................................................................67
3-8-3- نظر فقها راجع به بغی ...................................................................................................................67
3-8-4- مبارزه با بغات ...............................................................................................................................68
3-8-5- وجوه افتراق بغی ومحا ربه ...........................................................................................................69
3-9- بررسی قانون مجا زات اسلامی مصوب سال 1392 ..............................................................................72
فصل چهارم :ادله اثبات
4 -1- تعریف ...................................................................................................................................................75
4-2- اقرار ........................................................................................................................................................75
4-3- شهادت ...................................................................................................................................................76
4-4-علم قاضی ................................................................................................................................................79
4-4-1- علم قا ضی در قا نون مجا زات اسلامی ........................................................................................79
4-4-2- بررسی فقهی علم قاضی .............................................................................................................80
4-4-2-1- کلیات ................................................................................................................................82
4-4-2-2- ادله اعتبار و حجیت علم قاضی .........................................................................................86
4-4-2-3- ادله عدم اعتبار علم قاضی ................................................................................................91
فصل پنجم : مجا زات
5-1- بیان مواد قانونی مجازات ها در باب محاربه .........................................................................................96
ی
5-2- نظر فقها راجع به مجازات مربوط به ماده 183 ق.م.ا سال 1370 ...........................................................98
5-3- مجازات باغی .......................................................................................................................................102
5-4- بررسی مجازات براندازی و مجازات باغیان در تاریخ ایران .................................................................102
فصل ششم :نتیجه گیری وپیشنهادها
6-1-نتیجه گیری ............................................................................................................................................106
6-2- پیشنهادها ..............................................................................................................................................107
منابع ومآخذ ...................................................................................................................................................108
چکیده ............................................................................................................................................................110