اعدام در زمره شدید ترین مجازاتهای سرکوبگری است که قانونگذار به وسیله آن در قبال نقض ارزشهای ویژه مورد احترام خود به پاسخ دهی می پردازد . هدف اصلی از اجرای این کیفر نیز در تفاوت آشکار با سایر ضمانت اجراها، طرد ابدی مجرم از جامعه از طریق پایان دادن به حیات بزهکار و مصون ماندن جامعه از خطر بزهکار و نیز سایر بزهکاران بالقوه است . تامین چنین هدفی بیش از همه در تعیین ضمانت اجراهای کیفری ناظر بر جرائم علیه امنیت دنبال شده است .
مسأله مواد مخدر نیز که ارتکاب آن با دخالت افراد، گروهها و سازمانهای جنایتکار تحقق می¬یابد یکی از مسائل بسیار حساس و از مشکلات دامن گیر امروز جهان، برای اکثر کشورها می¬باشد و کشور ما که در همسایگی کشورهای تولید کننده مواد مخدر و در مسیر عبور کاروان های انتقال این مواد قرار گرفته با مشکلات بیشتری در برخورد با این پدیده، روبرو گردیده است. مجازات اعدام که طبق مصوبه مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام، هم در قوانین سابق هم در قوانین موضوعه فعلی برای جرائم مواد مخدر پیش بینی شده و به ویژه در مواردی که با عنوان محاربه و افساد فی الارض بر مجرمان اعمال می¬شود، همواره بحث های زیادی را به خود اختصاص داده و موافقان و مخالفان بسیاری را به جدال برانگیخته است که در کنار مبنای فقهی مجازات اعدام و تردید هایی که در این زمینه وجود دارد این پرسش نیز مطرح می¬شود که آیا اصولاً با استفاده از این نوع مجازات، می¬توان جلوی گسترش و شیوع جرائم مرتبط به قاچاق مواد مخدر را گرفت؟ و آیا از نظر فلسفه و اهداف و نقش مجازاتها، اجرای حکم اعدام درست است، و چنین مجازات سنگینی با جرم ارتکابی تناسب دارد؟
با توجه به اینکه هدف از این تحقیق ، تحلیل و بررسی ضرورت مجازات اعدام در جرائم مواد مخدر بوده، موضوع را در دو بخش؛ کلیات اعدام و مواد مخدر،تحلیل سیاست کیفری تقنینی و رویکرد اسلامی در کیفر اعدام در مواد مخدر و درآمدی بر راهکارهای پیشنهادی، مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه خواهیم رسید که مجازات اعدام به عنوان یکی از عوامل بازدارنده جرائم، کارایی مؤثری نداشته، و آثار منفی آن به مراتب بیشتر از آثار مثبت آن است و این نوع مجازات می¬بایست به حداقل ممکن کاهش یابد و اجرای آن تا آنجا که مصلحت جامعه ایجاب میکند متوقف شود و راهکارهای مناسب دیگری جایگزین این نوع مجازات سخت و خشن گردد . میتوانید این تحقیق رشته حقوق را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
از زمان پیدایش بشر بر اساس یکسری داستان ها و روایت های دینی و مذهبی از جمله داستان حضرت آدم و حوا و فرزندانشان هابیل و قابیل جرم و خطاء و خلاف وجود داشته و از آن زمان تا کنون پس از گذشت هزاران سال زندگی گروهی انسان ها در کنار هم همچنان بسیاری از افراد بشر با خطا های کوچک و بزرگ به مسیر زندگی خود ادامه میدهند و هنوز مدینه فاضله مد نظر صاحب نظران به وجود نیامده گویی خطاء جزء جدایی ناپذیر انسانهاست حال افرادی با تزکیه نفس و ریاضت خطاهای اندکی در زندگی مرتکب می شوند که اغلب هم جنبه مجرمانه ندارد و در مسیر زندگی خود سعی می کنند از قوانین اجتماعی در جهت یک زندگی مسالمت آمیز تبعیت کنند و نه به خود آسیب می رسانند و نه به دیگران اما در مقابل چه بسا افرادی که بنا به شرایط محیطی و وراثتی و آموزشی یا هر دلیل دیگر مرتکب خطاهای بزرگتری میشود که شاید هیچ راه جبرانی برای آن نباشد و این جدال بین خوب و بد همچنان ادامه دارد. با سیری در تاریخ می توان به شواهد زیادی در مسیر تکامل بشر از چندین هزار سال پیش تا کنون دست یافت که پس از گذراندن آزمون و خطاهای زیاد بشر امروزی را در این موقعیت قرار داده است . با توجه به تحقیق پیش رو در خصوص مجازات اعدام در قانون مبارزه با جرائم مواد مخدر سعی می شود شرح مختصری از تاریخ مجازات اعدام در اعصار مختلف تاریخی برای فهم بهتر مطالب عنوان گردد و سپس به شرح جزئیات مواد قانونی و نحوه تصویب و اجرا و آثار این نوع از مجازات می¬پردازیم .
اهمیت تحقیق
مجازات اعدام در جرايم مواد مخدر سالهاست در نظام حقوق کيفري ايران وجود دارد و مقنن براي مقابله با برخي مصاديق اين جرايم اقدام به وضع کيفر اعدام کرده است. امري که در اين رابطه محل ترديد و موضوع بحث اکثر حقوقدانان در سالهاي اخير بوده کارآمدي و تأثيرگذاري اين مجازات بر کاهش ارتکاب جرايم مواد مخدر ميباشد. عده اي با اين استدلال که هر چه مجازات سنگين تر باشد، احتمال وقوع جرم پايين مي آيد با مجازات اعدام موافق بوده و در مقابل عده اي با اين استدلال که اين مجازات توانايي بازدارندگي لازم را ندارد با اين امر مخالفت ميکردند. بر همين اساس بررسي مجازات اعدام در اين جرايم ضرورت دارد تا مشخص شود اين مجازات تا چه ميزان به نتايج قابل قبول رسيده و چه مقدار از ارتکاب جرايم مواد مخدر بازدارنده بوده است. اين پژوهش در نظر دارد بارويکردکيفرشناختي، اين مسأله را تحليل و تحقق يا عدم تحقق اهداف مجازاتها با وجود اين کيفر را بررسي نمايد و در صورت عدم تحقق براي آن راه حلي ارائه کند.
در طول تاریخ بشر مجازات مرگ به انواع و روش های مختلف اجرا شده است که بیشتر برگرفته از عقاید مذهبی دوران باستان و دوران تاریخی با پیدایش ادیان ابراهیمی و تفسیر و تحلیل آموزه های رهبران قومی و مذهبی و حکومتی در جرائم خاصی مانند : سرقت ، زنا ، دروغ گویی ، قتل ، بدعت ، نا فرمانی ، ارتداد ، خیانت و... مجازات مرگ را به همراه داشته است . از آن زمان تاکنون در برخی کشورها این مجازات برای بعضی از جرائم مهم مانند قتل عمد همچنان اجرا میشود و برخی از جرائمی که در زمان های قدیم برای آن مجازات مرگ در نظر گرفته میشد هم اکنون دیگر مجازات مرگ به آن تعلق نمی گیرد و این مجازات اعتبار خود را به مرور زمان از دست داده است و به جای آن جرائم جدیدی در طی یکی دو قرن اخیر جامعه بین الملل را درگیر خود کرده است . یکی از آن جرائم مربوط به مواد مخدر است که سابقه این جرم انگاری به بیش از دو قرن اخیر بر نمی¬گردد و از این جهت جرم جدیدی است که در برخی از کشورها مثل ایران مجازات سخت اعدام را درباره آن به اجرا در می آورند هرچند این جرم سابقه تاریخی طولانی همانند جرم قتل عمد ندارد و از این بابت جرم جدیدی است ، اما به دلیل فراگیر شدن قاچاق مواد مخدر و سوء مصرف آن در بین مردم جوامع ، دولت های زیادی را درگیر خود کرده که در این کتاب سعی میشود به صورت تخصصی جنبه های مختلف مجازات اعدام در این نوع جرائم مورد بررسی قرار گیرد .
کلیات مجازات اعدام
از بین مجازاتهای بدنی و علیه تمامیت جسمانی ، مجازات اعدام شدیدترین آنها است . در واقع ، اعدام سلب حیات از مجرم است . اعدام همواره آخرین ضمانت اجرا است که باید در نظر گرفته شود و در مورد مهمترین جرائم تجویز میشود . جامعه زمانی به حذف فیزیکی مجرم میاندیشد که دیگر راه حلی برای جبران خسارت وارده به پیکر فرد و یا اجتماع نیابد .
تصور جوامعی که مجازات اعدام را تجویز میکنند این است که جزء با حذف فیزیکی مجرم نمیتوان آثار جرم را زائل کرد . اعدام نوعی کیفر و مجازات سنگین برای محکوم است که در بعضی از کشورها برای جرائم خاصی در نظر گرفته شده است که مصادیق مجازات اعدام در قوانین هر کشور با کشور دیگر متفاوت و در برخی جرائم مشابه همدیگر است مانند اعدام قاتلین در کشورهایی که در خصوص قتل عمد احکام و قوانین مشابهی دارند ، مواردی از این دست در قانونگذاریهای دوره باستان فراوان است .
از زمانی که انسانها برای زندگی گروهی گرد هم آمدند بزه وجود داشته است چنان که کتیبه اسپانیایی موجود در رمیحیا نزدیک شهر والانس ، متعلق به دوره پیش از تاریخ که صحنه اجرای مجازات اعدام را نشان می دهد مؤید آن است ، و میتوان حدس زد که در همان زمان آثاری از آموزه کیفری می¬بایست وجود داشته باشد . پس از آن و بعدها متونی چون تورات به ویژه در سفر تثنیه و اعداد ، قانون حمورابی یا قانون هیتیتها پدید آمدند که حاوی مقررات دقیق مبتنی بر فلسفه کیفری بودند . بعد از این دوره کم کم نخستین آموزه های کیفری پدیدار شد .
از دیدگاه حقوق دانانی که حقوق را پدیده ای عرفی و اجتماعی میدانند و به ویژه از دیدگاه پیروان مکتب تاریخی حقوق که حقوق را محصول تحولات اجتماعی در طول تاریخ می دانند ، بررسی تاریخی پدیده های حقوقی اجتناب ناپذیر است . بدون شناخت سابقه تاریخی یک نظام حقوقی یا یک نهاد و تأسیس حقوقی نمی توان آنرا کاملاً شناخت و نه میتوان برای آینده تصمیم درستی گرفت .
حقوق در طول تاریخ خود متناسب با تحولات اجتماعی متحول گردیده است تا به وضعیت کنونی خود رسیده و در آینده نیز همچنان پویا و متحول خواهد بود .
نخستین موضوعی که در بحث جرمیابی اهمیت دارد شناخت انواع مواد مخدر است که شامل چه موادی میشود و در اصل تعریف مواد مخدر چیست؟ به چه مادهای مخدر گفته میشود؟ اهمیت این موضوع به این دلیل است که تفاوت این مواد با دیگر مواد مشخص شود، حدود و ثغورش تعیین شود؛ چون در قانون مبارزه با مواد مخدر همانطور که اشاره خواهیم کرد در این زمینه اشکالات عدیدهای وجود دارد .
تعریف : واژه مخَدِر اسم فاعل است به معنی سست کننده ، بی حس کننده و خواب آور. و واژۀ مخَدَر اسم مفعول است به معنی سست شده ، بی حس و خواب زده.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 1982 پیشنهاد کرده است که : « دارو یا مادۀ مخدر در مفهوم کلی آن هر ماده یا ترکیبی از چند ماده شیمیایی است که از جمله مواد مورد نیاز بدن برای بقاء سالم آن به شمار نرفته و مصرف آنها احتمال تغییری در کارکرد بیولوژیکی و حتی ساخت بیولوژیکی بدن را مطرح میسازد .» اگر به تعریف بالا مواد غیرشیمیایی نیز افزوده شود ، تعریف نسبت کامل و فراگیری از مواد و داروهای اعتیادآفرین بدست خواهد آمد .
تعریف اعتیاد : تعریف اعتیاد از تعریف معتاد جدا نیست و «معتاد به انسانی اطلاق میشود که از طریق مختلف (خوردن، تزریق، دود کشیدن و غیره) یک یا چند ماده از مواد مخدر را به طور مداوم مصرف میکند و در صورت قطع این عمل با مشکلات تنی، روانی و رفتاری به تنهایی و یا با هم روبهرو میگردد . لذا معتاد از یکسو محصول کنش مداوم و مرتب بین ارگانیسم بدن انسان و مواد طبیعی و شیمیایی است و از سوی دیگر محصول یک وفاق جمعی است .
چکیده : .......................................................................................................................... 4
مقدمه : ........................................................................................................... 10
الف) اهمیت تحقیق ................................................................................................................. 10
ب) اهداف تحقیق..................................................................................................................... 10
ج) پرسش های تحقیق ........................................................................................................... 11
د) فرضیه¬های تحقیق............................................................................................................... 11
هـ) روش تحقیق.................................................................................................................. 11
و) پیشینۀ تحقیق.......................................................................................................... 11
ز) سازماندهی تحقیق........................................................................................................... 11
بخش نخست : کلیات اعدام و مواد مخدر
فصل نخست : اعدام ...........................................................................................13
مبحث نخست : رویکردها .................................................................................................. .13
گفتار نخست : موافقان و استدلالات ............................................................................... .13
گفتار دوم : مخالفان و استدلالات.................................................. ....14
الف) دلایل فلسفی........................................................................................................... ... 14
ب) اجرای عدالت .......................................................................................................... . 15
ج) اصلاح مجرم .............................................................................................. ....... 17
د) ارعاب .......................................................................................................... ......18
هـ) امکان اشتباه در اجرای مجازات ........................................................................... ......21
و) آثار سوء اعدام بر روحیه مردم .............................................................................. ..... ....23
مبحث دوم: تحولات تاریخی اعدام..................................................................................................25
گفتار نخست : در دوران باستان ...............................................................................................25
الف) دوره انتقام خصوصی .........................................................................................................26
ب) دوره دادگستری خصوصی ................................................................................................27
ج) دوره دادگستری عمومی ...............................................................................................29
گفتار دوم : در ادیان الهی.................................................................................. .......... .........30
الف) در آئین زرتشت .................................................................. .....................................31
ب) در آئین یهودیت ..............................................................................................................32
ج) در آئین مسیحیت ................................................................................................................35
د) در آئین اسلام ............................................................................................................... 37
گفتار سوم : در مکاتب کیفری............................................................................. ........41
الف) مکتب کلاسیک حقوق کیفری .......................................................................................42
ب) مکتب نئوکلاسیک .........................................................................................................44
ج) مکتب تحققی حقوق کیفری ..........................................................................................................44
د) مکتب دفاع اجتماعی ....................................................................................................45
مبحث سوم: اندیشه های حقوق بشری در کیفر اعدام..............................................................................47
الف ) منشور سازمان ملل متحد .........................................................................................................47
ب) اعلامیه جهانی حقوق بشر ............................................................................................................48
ج) سازمان عفو بین الملل تأسیس در سال 1961 ........................................................................53
د) میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی مصوب 1966 میلادی ...........................................53
هـ) دومين پروتکل اختياری ميثاق بين المللی حقوق مدنی و سیاسی برای الغای مجازات اعدام مصوب ١٥ دسامبر ١٩٨٩..........................................55
و) پیشگامان لغو مجازات اعدام در دنیای معاصر .......................................................................58
ز) تأثیر لغو مجازات اعدام در جوامع غربی و کشورهای پیشرفته .................................................60
ی) نقش کنوانسیونهای بین المللی درتعیین نوع و میزان مجازات مربوط به جرائم مواد مخدر
بند 1 ) تأثیر کنوانسیون تریاک لاهه در مقررات داخلی ایران .................................. 61
بند 2 ) هیأت بین المللی کنترل مواد مخدر..................................................................62
بند 3 ) بیستمین اجلاس ویژۀ مواد مخدر سازمان ملل متحد..........................................63
بند 4 ) معاهده واحد مواد مخدر 30 مارس 1961 نیویورک مطابق با 1339 هجری شمسی ......................64
بند 5 ) کنوانسیون مربوط به مواد روان گردان مصوب 21 فوریه 1971 وین برابر با 2/12/1349 .............67بند 6 ) کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روان گردان تاریخ20 دسامبر1988 میلادی برابر با 29/9/1367 .................................................................69
فصل دوم : مواد مخدر
مبحث نخست : انواع و چرخه¬ مواد مخدر .........................................................73
گفتار نخست : تعریف و انواع مواد مخدر ..................................................73
الف) تاریخچه مواد مخدر در جهان .....................................................................73
ب) تاریخچه مواد مخدر درایران .........................................................................75
گفتار دوم : چرخه¬ مواد مخدر ..............................................................................79
الف) ساخت و تولید مواد مخدر سنّتی و صنعتی ...............................................................................79
ب) خرید و فروش و ترانزیت مواد مخدر سنّتی و صنعتی ...............................................................84
ج) حمل و نگهداری ، اخفاء یا استعمال مواد مخدر سنّتی و صنعتی .............................................88
مبحث دوم : جرائم مواد مخدر و سیاست جنایی ...................................................................96
مبحث سوم : ارتباط مواد مخدر و سایر جرائم .............................................................................97
بخش دوم : تحلیل سیاست کیفری تقنینی و رویکرد اسلامی در کیفر اعدام در مواد مخدر و درآمدی بر راهکارهای پیشنهادی
فصل نخست : سیاست کیفری تقنینی .................................................................................................98
الف) سیاست جنایی تقنینی ............................................................................................... 98
مبحث نخست : جایگاه قانون نویسی ..................................................................................... 102
الف) نقش و جایگاه مجلس شورای ملی و رسیدگی و اجرا در دادگاه نظامی .............................103
ب) نقش وجایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان مرجع قانون نویسی ........................104
ج) روند شکل گیری دادگاه انقلاب و صلاحیت رسیدگی به جرائم مربوط به مواد مخدر..........104
مبحث دوم : ارزیابی تحولات تقنینی .................................................................................................108
گفتار نخست : در دوران قبل از انقلاب .................................................................................108
الف) تحلیل قانون1338 ....................................................................................................108
ب) تحلیل قانون تشدید 1348 ...........................................................................................110
گفتار دوم : در دوران پس از انقلاب
الف) تحلیل قانون تشدید مصوب 1359 ............................................................................112
ب) تحلیل قانون مصوب 1367 ...........................................................................................116
ج) تحلیل قانون مصوب 1376 .............................................................................................124
د) تحلیل قانون مصوب 1389 .............................................................................................143
هـ) تحلیل قانون مصوب 1396 .............................................................................................148
فصل دوم : رویکردهای شرعی و درآمدی بر راهکارهای پیشنهادی
مبحث نخست : رویکردهای شرعی .......................................................................................151
گفتار نخست : جرائم مواد مخدر در آیات و روایات .............................................................................151
الف) مواد مخدر در کتاب (قرآن کریم) ...........................................................................151
ب) فقه ..............................................................................................................................152
ج) فقدان آیات صریح قرآنی در باره مواد مخدر ....................................................................................153
د) نظر مذاهب اسلامی در مورد نوع مجازات استعمال مواد مخدر ...................................................154
گفتار دوم : جرائم مواد مخدردر فتاوی فقهی .......................................................................................156
الف) بررسی فتاوای مراجع تقلید در خصوص حلال وحرام بودن مواد مخدر ...............................156
ب) مواد مخدر در حکم عقل ......................................................................................157
ج) استفتائات فقهی درباره جرائم مربوط به مواد مخدر ....................................................................158
د) فتواها .................................................................................................................................160
گفتار سوم : جرائم مواد مخدر و حدی یا تعزیری آن .........................................................................160
گفتار چهارم : جرائم مواد مخدر و افساد فی الارض ...........................................................................162
مبحث دوم : راهکارها ................................................................................................................163
گفتار نخست : توجه به آثار کیفر اعدام .................................................... 163
الف) عدم قطعیت کیفر اعدام .........................................................................................163
ب) افزایش سایر جرائم ................................................................................................163
گفتار دوم : جرم زدایی از مصرف ...................................................................
گفتار سوم : توجه به رویکردهای پیشگیرانه ......................................................................................
الف) بحث انحصار دولت در تولید به همراه توزیع مواد مخدر
ب) مجازات جایگزین اعدام
ج) استفاده از تجربیات دیگر کشورهای پیشرفته
نتیجه گیری ............................................................................................
منابع ............................................................................................................