با توجه به كاربرد گسترده علم تحقيق در عمليات در مؤسسات توليدي و شركتهاي پيشرفته صنعتي، در اين مقالـه ضمن ارائه توضيحات مختصري درباره اين ،علم به چگونگي استفاده عملي از فنون تحقيق در عمليـات بـه منظـور تهيـه الگوي برنامه ريزي خطي فرآيند توليد بهينه شركت پالايش نفت اصفهان، بعنوان يك شركت پالايشي نمونـه اشـاره شـده است . آنچه مسلم است استفاده روز افزون از اين دانش پويا در امر بهينه سازي فرآيندهاي پالايش نفت و توليـد فـرآورده هاي نفتي ميتواند در راستاي بهبود و پيشرفت اين صنعت مادر مؤثر باشد. در ادامه به بيان چگونگي تهيه نرم افزار برنامه ريزي خطي اين شركت پالايشي نيز اشاره شده است. می توانید این تحقیق رشته مهندسی صنایع را به صورت فایل word دانلود نمایید.
مقدمه
توليد بهينه و سود آور فرآورده ها از مهمترين مسائلي است كه پيش روي هر شركت سهامي يا سازمان توليدي قرار دارد، و كاهش هزينه ها يا توليد فرآورده هايي با ارزش افزوده بالاتر، از جمله اهداف مهمي هستند كه مديران اينگونه بنگاه هاي اقتصادي براي رشد و تعالي سازمان خود همواره بايد مد نظر داشته باشند. در اين راستا برنامه ريزي هاي دقيق توليدي و اقتصادي با در نظر گرفتن كليه توانمنديها و محدوديتهاي موجود در امر توليد و فروش فرآورده ها، نيازي مبرم براي اين شركتها مي باشد. شركتهاي پالايش نفت نيز به عنوان بزرگترين توليد كننده فرآورده هاي نفتي، نياز به برنامه ريزي هاي بهينه توليدي و اقتصادي بلند مدت و كوتاه مدت دارند تا بتوانند در امر توليد فرآورده هاي نفتي، علاوه بر پاسخ گوئي به تقاضاي جامعه و تأمين خوراك شركتهاي پائين دستي، با هدف كسب حداكثر سودآوري تلاش نمايند. دستيابي به اين هدف تنها زماني امكان پذير است كه اين شركتها نيز همانند ساير مؤسسات و بنگاههاي توليدي و اقتصادي موفق و شركتهاي پيشرفته نفتي، از روشهاي نوين برنامه ريزي استفاده نموده و در راستاي اجرا يي نمودن اين برنامه ها كوشش نمايند . بدون شك به كارگيري علم تحقيق در عمليات مي تواند در نيل به اين هدف كمك شاياني نمايد و لذا دراين مقاله سعي شده تا ضمن بيان مفاهيم اصلي، كاربرد عملي اين علم در شركت هاي پالايشي نيز مورد بررسي قرار گيرد.
تحقيق در عمليات يك رويكرد علمي است كه بركاربرد مجموعه اي از فنون رياضي براي حل مسائل مديريتي تأكيد دارد و هدف آن كمك به مديران جهت تصميم گيري بهتر مي باشد. مديران شركتهاي پالايشي، همواره با مسائلي چون عملكرد بهينه ادوات و تجهيزات فرآيندي، روش بهينه پالايش نفت خام به منظور دستيابي به حداكثر توليد استاندارد فرآورده هاي نفتي مورد نياز جامعه، افزايش سودآوري، كاهش هزينه هاي توليد و بسياري مسائل كوچك و بزرگ روبرو بوده و هستند . بنابراين با توجه به تعريف فوق، علم تحقيق در عمليات مي تواند به حل مسائل پيچيده مديريتي و تصميم گيري در اين شركتها كمك قابل توجهي نمايد.
برنامه ريزي به مجموعه تصميماتي چون: چه كاري بايد انجام گيرد؟ چه وقت؟ چگونه؟ كجا؟ و توسط چه كسي بايد انجام شود؟ اطلاق مي گردد و پر واضح است كه برنامه ريزي به طور مستقيم با تصميم گيري در ارتباط است . در علم تحقيق ،در عمليات امر تصميم گيري و بررسي مسائل در قالب يك فرآيند سيستمي مورد توجه قرار مي گيرد كه داراي چهار مرحله ي؛ تعريف مسأله، شناخت راه حلهاي مختلف، ارزيابي راه حلهاي ممكن و انتخاب يك راه حل بهينه است. تصميم گيري يكي از وظايف مديران براي حل مشكل يا مسأله است . هر مسأله داراي تعريفي است كه بايد به خوبي بيان گردد و پس از آن بايد راههاي مختلف براي حل آن را شناسائي نمود و با محك زدن راه حل هاي شناخته شده، بهترين آنها را انتخاب نمود . با توجه به تعهدات شركت پالايش نفت اصفهان براي تحويل خوراك به شركتهاي تحت قرارداد و همچنين توليد محصولات ارزشمند و استراتژيك مورد نياز جامعه و ورود آن به بازار بورس، لازم است توليد فرآورده ها به گونه اي باشد كه علاوه بر دستيابي به اهداف فوق، بهترين حالت امتزاج و توليد فرآورده ها، به منظور دستيابي به حداكثر سود شركت، اعمال گردد . اين موضوع مسائل فراواني را بر سر راه مديران در امر تصميم گيري قرار داده و مي دهد.
تعريف مسأله
اولين قدم در فرآيند تحقيق در عمليات تعريف مسأله اي است كه در سيستم يا سازمان وجود دارد . هر گاه مشخص شد كه در يك سازمان مسأله اي وجود دارد بايد آنرا به وضوح تعريف كرد . تعريف نادرست و نامشخص مسأله مي تواند موجب ساده انگاري آن گردد و منجر به پاسخ هاي نامناسبي براي آن شود. بنابراين دقت در بيان مسأله و ميزان اثرگذاري آن بر عملكرد واحد هاي سازماني از ملزومات تعريف مسأله مي باشد . از آنجا كه وجود مسأله در سازمان موجب مي گردد كه اهداف سازمان بطور كامل محقق نگردند لذا تعريف روش نيل به اهداف و آرمانهاي سازمان نيز ضروري است. توجه به هدف موجب مي شود كه به مسائل واقعي موجود در سازمان توجه بيشتري معطوف گردد. هدف يا مسأله اصلي در هر شركت پالايشي توليد بهينه فرآورده هاي نفتي است تا علاوه بر پاسخگوئي به تقاضاي جامعه و تأمين خوراک شركتهاي پائين دستي، حداكثر سودآوري نيز حاصل گردد. در اين راستا داشتن اطلاعات دقيقي از مشخصات، مقدار و نوع خوراك و محصولات مياني و نهائي، ظرفيت و نحوه عملكرد واحدهاي فرايندي، همچنين محدوديتهاي توليد، بازار فروش و نرخ فرآورده ها، و هزينه هاي عملياتي براي تعريف مسأله ضروري است. هر يك از موارد ذكر شده نيز به تنهائي ميتواند بعنوان يك مسأله مهم در كنار هدف اصلي يك شركت پالايشي مورد توجه واقع شده و تعريف شوند.
نتیجه گیری
با عنايت به اهداف در چشم انداز بيست ساله در بخش صنعت نفت كه مبتني بر افزايش صادرات فرآورده هاي نفتي با هدف كسب درآمد از ارزش افزوده فرآورده ها، و نيز مديريت بنگاه داري اقتصادي و تغيير ساختار لازم مالي و اداري به منظور اجراي آن مي باشد، تلاش در جهت تهيه و استفاده از برنامه هاي نرم افزاري به منظور ارائه روشهاي بهينه تولیدی و اقتصادی و اهتمام دراجراي آنها، بهترین راه جهت افزايش سودآوری شرکت هاي پالايشي بوده و راه حل مؤثري پيرامون كنترل تأثیر طرح تحول اقتصادي و هدفمند نمودن يارانه ها بر فضای کسب و کار اين شرکت ها نيز می باشد . در اين راستا تلاش به منظور دستيابي به تكنولوژي هاي نوين مي بايست دغدغه خاطر مسئولين و مديران شركتهاي پالايشي باشد تا با توليد بهينه، نه تنها باعث رشد و شكوفائي صنعت و افزايش سودآوري گردند بلكه وابستگي هاي نرم افزاري كشور را در اين زمينه به حداقل برسانند . در اين ارتباط تهيه نرم افزار برنامه ريزي بهينه توليدي و اقتصادي شركت پالايش نفت اصفهان را مي توان بعنوان يك اقدام شايسته در بكارگيري علم تحقيق در عمليات در بخش صنعت پالايش دانست كه علاوه بر قابليت تصميم سازي براي مديران، توانائي ارائه راه كارهاي عملي به منظور بهينه سازي روند عمليات اين شركت بزرگ پالايشي را نيز دارد . از آنجا كه اين اقدام با توجه به نيازي كه به داشتن چنين نرم افزاري احساس مي شد، صورت گرفته شايد بتوان با آشنا نمودن دانشگاهیان با محورها و مسائل مورد نظر صنعت پالايش نفت و ايجاد تعامل بيشتر بين نيروهای متعهد و متخصص دانشگاهي و صنعتی، در تهيه و تكميل اينگونه نرم افزارها براي كليه شركتهاي پالايشي و سازمانهاي مشابه ،اقدام و كشور را از وابستگي نرم افزاري به كشورهاي خارجي در اين زمينه رهائي داد . مسلماً با ايجاد اين تعامل، نسبت به توانمنديهای دانشگاهیان و پژوهشگران داخلی اطمينان بيشتري نيز حاصل شده و زمینه ی جذب طرح های پژوهشی و عملیاتی مورد نیاز صنعت پالایش نفت، توسط دانشگاهیان و پژوهشگران داخلی بيش از پيش فراهم مي گردد.
كلام آخر اينكه چنانچه بتوان دانش فني كسب شده در زمينه تهيه نرم افزار كاربردي برنامه ريزي بهينه توليدي و اقتصادي در شركت پالايش نفت اصفهان را گامي كوچك در جهت رفع نياز شركتهاي پالايشي به اينگونه نرم افزارها تلقي نمود، مي توان با معرفي و بكارگيري آن و ايجاد تعامل با دانشگاهيان و پژوهشگران ،داخلي علاوه بر ديگر شركتهاي پالايشي، ساير سازمانها و شركتهاي تابعه صنعت نفت را در راستاي نيل به اهداف چشم انداز بيست ساله ياري رساند.
در ادامه به مباحثی که در زیر مطرح شده است پرداخته می شود.
ü تحقيق در عمليات داراي يك رويكرد علمي است
ü تحقيق در عمليات رويكردي سيستمي دارد
ü تحقيق در عمليات يك رويكرد تعاملي است
ü كاربرد مدل در تحقيق در عمليات
ü استفاده از رايانه در تحقيق در عمليات
ü مشاهده
ü تهيه مدل
ü حل مدل
ü اجراي نتايج
ü برنامه ريزي خطي چيست
ü تهيه الگوي برنامه ريزي خطي
ü الگوي برنامه ريزي خطي شركت پالايش نفت اصفهان
ü شبیه سازی روند توليد فرآورده های خام در واحدهاي عملیاتی