چكیده
این پایان‌نامه پژوهشی است ذیل عنوان: «بررسی جلوه‌های طبیعت در سروده‌های محمّد حسین شهریار و رهی معیری». این تحقیق بر مبنای دیوان دو جلدی شهریار، كه شامل تمامی سروده‌های فارسی او و كلیات رهی معیری است. در راستای بررسی طبیعت‌گرایی در شعر این دو شاعر، ابتدا تمامی سروده‌های طبیعت‌مدار از دیوان‌ها استخراج گردید، سپس بر مبنای تعاریفی كه در كتاب‌های سبك‌شناسی و فنون بلاغت وجود دارد؛ این سروده‌ها به دو نوع اصلی تقسیم شده و شواهد هر قسمت، ذیل آن عنوان معرفی گردید. این دو نوع عبارتند از: الف- اشعاری كه به توصیف طبیعت و یكی از مناظر آن اعم از وصف فصول، آسمان، شب و روز، كوه و دریا و... اختصاص دارد. ب- اشعاری كه با استفاده و بهره‌گیری از اجزای طبیعت به بیان مفاهیم دیگری پرداخته است؛ هم‌چون: پند و اندرز، وصف حال و گلایه از زندگانی و.... در فصل‌های بعدی این پایان‌نامه نیز به مطالبی درباره‌ی صور خیال به كار رفته در این اشعار، تنوّع اوزان عروضی، قالب‌های شعری و ردیف‌های به كار رفته در این سروده‌ها، زبان و سبك گفتاری این دو شاعر در طبیعت‌گرایی و بررسی نوگرایی و كهن‌گرایی و عامیانه‌گرایی در این سروده‌ها پرداخته شد. این پایان‌نامه در مجموع شامل پنج فصل است كه روش تحقیق به صورت كتابخانه‌ای و از 52 منبع اصلی و فرعی استفاده شده و روی‌هم شامل 252 صفحه است.
كلید واژگان: طبیعت- اوزان عروضی- صورخیال- محمّد حسین شهریار- رهی معیری
فصل اول: كلیات
بخش اول: مبادی تحقیق
1. بیان مسأله
2.سؤالات تحقیق
3.فرضیات تحقیق
4.اهداف تحقیق
5.پیشینه تحقیق
6.جامعه‌ی آماری و حجم نمونه
7. روش كار و ابزار تحقیق
بخش دوم: زندگی نامه، سبك، زبان و آثار شاعران
الف- شهریار
الف-1- زندگی‌نامه
الف-2- دو زبانه سرودن اشعار
شعر تركی
شعر فارسی
الف-3- موضوعات شعری
الف-4- زبان شهریار و نوآوری و كهن‌گرایی
الف-5- تأثیرپذیری از شاعران كهن
الف-6- شهریار تغییر و تحول و تكامل عقاید او
ب- رهی معیری
ب-1- زندگی‌نامه
ب-2- آغاز شاعری
ب-3- ویژگی سبكی و بافت زبانی رهی
ب-4- تأثیرپذیری از شاعران كهن
ب-5- تصنیف‌سازی رهی
ب-6- طنزهای رهی
ب-7- آثار رهی معیری
فصل دوم: مظاهر و جلوه‌های طبیعت در اشعار شهریار و رهی معیری
بخش اول: شعر و طبیعت
الف- شعر و رابطه‌ی آن با عاطفه و خیال
ب- ماهیت شعر و تصویر و توصیف طبیعت
بخش دوم: مظاهر طبیعت در اشعار شهریار
الف- توصیف طبیعت
الف- 1- وصف بهار
الف-2- وصف خزان
الف-3- وصف زمستان
الف-4- وصف مناظر طبیعی
الف-5- وصف روز، صبح، سپیده، طلوع
الف-6- وصف شب و غروب
الف-7- وصف دریا
الف-8- وصف قو بر روی دریا
ب- بثّ‌الشّكوی و گلایه از عمر و زندگی با بهره‌گیری از عناصر و اجزای طبیعت
ج- وصف عشق با بهره‌گیری از عناصر و اجزای طبیعت
د- تعلیم و نصیحت با بهره‌گیری از عناصر و اجزای طبیعت
پ- شرح حال و وصف احوال با بهره‌گیری از عناصر و اجزای طبیعت
ت- بیان حیرت از قدرت خالق در خلق طبیعت
بخش سوم: مظاهر طبیعت در اشعار رهی معیری
الف- توصیف طبیعت
الف-1- وصف بهار
الف-2- وصف زمستان
الف-3- وصف خزان
الف-4- وصف كوه و اسكی
ب- وصف حال، بثّ‌الشّكوی و گلایه با بهره‌گیری از عناصر و اجزای طبیعت
ج- ارشاد و سفارش با بهره‌گیری از عناصر و اجزای طبیعت
د- وصف معشوق با بهره‌گیری از عناصر و اجزای طبیعت
فصل سوم: بررسی تشبیه و استعاره در سروده‌های طبیعت‌مدار
بخش اول: بررسی انواع تشبیه در اشعار طبیعت‌مدار
الف- بررسی انواع تشبیه در طبیعت‌گرایی شهریار
ب- بررسی انواع تشبیه در طبیعت‌گرایی رهی
بخش دوم: بررسی مشبه‌به (مذكور و محذوف) برگرفته شده از طبیعت
الف- بررسی مشبه‌به (مذكور و محذوف) برگرفته شده از طبیعت در سروده‌های شهریار
ب- نگاهی به برخی از استعاره‌های طبیعت در اشعار شهریار
پ- بررسی مشبه‌به‌های (مذكور و محذوف) برگرفته شده از طبیعت در سروده‌های رهی
بخش سوم: بررسی تشخیص و جان بخشی به طبیعت
الف- بررسی تشخیص و جان بخشیدن به طبیعت در اشعار شهریار
ب- بررسی تشخیص و جان بخشیدن به طبیعت در اشعار رهی
ج- نتیجه‌گیری
فصل چهارم: تنوع اوزان و انواع ردیف در سروده‌های طبیعت‌مدار شهریار و رهی
بخش اول: بررسی اوزان در اشعار طبیعت‌مدار شهریار
الف- بررسی اوزان در غزلیات طبیعت‌مدار
بحرهای متفق‌‌الاركان
بحرهای مختلف‌الاركان
ب- بررسی اوزان در قصاید طبیعت‌مدار
بحرهای متفق‌‌الاركان
بحرهای مختلف‌الاركان
ج- بررسی اوزان در مثنوی‌های طبیعت‌مدار
بحرهای متفق‌‌الاركان
بحرهای مختلف‌الاركان
د- بررسی اوزان در قطعه‌های طبیعت‌مدار
بخش دوم: بررسی اوزان در اشعار طبیعت‌مدار رهی
الف- بررسی اوزان در غزلیات طبیعت‌مدار
اوزان متفق‌‌الاركان
اوزان مختلف‌الاركان
ب- بررسی اوزان در قصاید طبیعت‌مدار
اوزان متفق‌‌الاركان
اوزان مختلف‌الاركان
ج- بررسی اوزان در مثنوی‌های طبیعت‌مدار
اوزان متفق‌‌الاركان
اوزان مختلف‌الاركان
د- بررسی اوزان در قطعه‌های طبیعت‌مدار
اوزان متفق‌‌الاركان
اوزان مختلف‌الاركان
بخش سوم: بررسی ردیف در سروده‌های طبیعت مدار شهریار
الف- ردیف‌های اسمی
ب- ردیف‌های حرفی
ج- ردیف‌های فعلی
ساده
مركب
بخش چهارم: بررسی ردیف در سروده‌های طبیعت مدار رهی
الف- ردیف‌های حرفی
ب- ردیف‌های اسمی
ساده
مركب
ج- ردیف‌های فعلی
ساده
مركب
نتیجه‌گیری
فصل پنجم: نتیجه گیری كلی